نحوه مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، روشی قانونی است که به زوجه امکان می دهد با مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج و اداره اجرای ثبت، بدون نیاز به طرح دعوا در دادگاه، مهریه خود را پیگیری و وصول کند. این فرآیند با صدور اجراییه آغاز شده و به توقیف و فروش اموال زوج برای تأمین مهریه منجر می شود. مهریه به عنوان یک حق مالی و شرعی، برای بسیاری از بانوان در لحظات حساس زندگی، نقش حمایتی مهمی ایفا می کند. زمانی که صحبت از مطالبه این حق به میان می آید، راهکارهای مختلفی پیش روی زن قرار می گیرد. در گذشته، مسیری که بسیاری از زوجات ناگزیر از پیمودن آن بودند، ابتدا مراجعه به اداره ثبت بود، اما با آخرین تغییرات قانونی در سال 1403، این اجبار برداشته شده و اکنون هر زوجه ای حق انتخاب دارد که مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کند یا مسیر اجرای ثبت را برگزیند. این تغییر، دریچه ای نو به سوی آگاهی و تصمیم گیری آگاهانه باز کرده و به افراد کمک می کند تا با شناخت کامل، بهترین راه را برای احقاق حق خود انتخاب کنند. آگاهی از جزئیات این مسیر قانونی، می تواند تجربه ای روشن تر و کارآمدتر را برای افراد درگیر به ارمغان آورد.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت: مسیری کارآمد یا چالش برانگیز؟

سند ازدواج به عنوان یک سند رسمی و لازم الاجرا شناخته می شود، همین ویژگی باعث شده تا مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت امکان پذیر باشد. در این روش، زوجه یا وکیل قانونی او، با استناد به سند رسمی ازدواج، درخواست صدور اجراییه برای مهریه خود را مطرح می کند. این مسیر قانونی، همانند هر راهکار دیگری، مزایا و معایب خاص خود را دارد که شناخت آن ها برای اتخاذ تصمیم صحیح ضروری است. تجربه های بسیاری نشان داده که این روش در شرایط خاصی می تواند به مراتب سریع تر و کم هزینه تر از مسیر قضایی به نتیجه برسد، اما در مواردی نیز چالش هایی را به همراه دارد که باید پیش از ورود به فرآیند، از آن ها آگاه بود.

مزایای مطالبه مهریه از طریق ثبت

مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد، مزایایی دارد که آن را در برخی شرایط، به گزینه ای مطلوب تبدیل می کند. این مزایا اغلب حول محور سرعت، هزینه و مراحل اجرایی ساده تر می چرخند و می توانند تجربه متفاوتی را برای زوجه رقم بزنند:

• سرعت عمل بالاتر: در صورتی که زوج دارای اموال قابل شناسایی و توقیف باشد، فرآیند مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، معمولاً سریع تر از مراحل طولانی و پیچیده دادگاه خانواده به نتیجه می رسد. این سرعت، می تواند در کاهش استرس و زمان انتظار زوجه بسیار مؤثر باشد.
• کاهش هزینه ها برای زوجه: در این روش، حق الاجرای قانونی (که معمولاً پنج درصد از مبلغ مهریه مورد اجراست) بر عهده زوج قرار می گیرد و زوجه نیازی به پرداخت هزینه های دادرسی گزافی که در دادگاه ها مرسوم است، ندارد. این موضوع به ویژه برای زنانی که تمکن مالی کافی ندارند، یک مزیت بزرگ محسوب می شود.
• امکان ممنوع الخروجی سریع زوج: به محض تشکیل پرونده اجرایی در ثبت، زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی زوج را مطرح کند که این امر می تواند فشار مؤثری برای پرداخت مهریه ایجاد کند و فرآیند را تسریع بخشد.
• عدم نیاز به تنظیم دادخواست و طی مراحل پیچیده دادرسی: در این مسیر، زوجه از پیچیدگی های تنظیم دادخواست حقوقی، شرکت در جلسات متعدد دادگاه و فرآیندهای طولانی دادرسی معاف می شود، که این خود تجربه ای ساده تر و کم دردسرتر را فراهم می آورد.
• عدم شمول مرور زمان بر اصل اجراییه: اجراییه صادره از ثبت، مشمول مرور زمان نمی شود؛ به این معنی که حتی پس از سال ها نیز می توان آن را پیگیری کرد، مگر اینکه خود زوجه از اجرای آن انصراف دهد.
• ملاک قیمت سکه، روز درخواست: در مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، قیمت سکه در روزی که زوجه درخواست صدور اجراییه را مطرح می کند، ملاک محاسبه قرار می گیرد. این در حالی است که در دادگاه، معمولاً قیمت سکه در روز اجرای حکم مد نظر قرار می گیرد، که ممکن است با نوسانات بازار همراه باشد.

معایب و محدودیت های روش ثبتی

با وجود مزایای ذکر شده، مسیر مطالبه مهریه از طریق ثبت خالی از چالش و محدودیت نیست. آگاهی از این معایب به زوجه کمک می کند تا انتظارات واقع بینانه ای از این فرآیند داشته باشد و در صورت لزوم، مسیرهای جایگزین را نیز در نظر بگیرد:

• نیاز به معرفی اموال توسط زوجه: یکی از بزرگ ترین محدودیت های این روش، این است که زوجه باید خودش اموال قابل توقیف زوج را شناسایی و به اداره ثبت معرفی کند. اگر زوجه از اموال همسر خود اطلاعی نداشته باشد، این فرآیند با مشکل جدی روبرو می شود.
• عدم کارایی در صورت عدم وجود اموال یا عدم دسترسی زوجه به اطلاعات اموال: اگر زوج هیچ مالی به نام خود نداشته باشد یا زوجه نتواند اموال او را شناسایی کند، روش ثبتی به تنهایی کارآمد نخواهد بود و پرونده بدون توقیف مال، به نتیجه مطلوب نمی رسد.
• امکان اعمال مستثنیات دین: اموالی مانند مسکن در شأن زوج، ابزار کار و برخی وسایل ضروری زندگی، جزو مستثنیات دین محسوب می شوند و حتی اگر شناسایی و توقیف شوند، زوج می تواند با اعتراض، درخواست خروج آن ها از توقیف را مطرح کند.
• عدم امکان جلب و بازداشت زوج از طریق ثبت: بر خلاف مسیر قضایی، اداره ثبت صلاحیت صدور حکم جلب یا بازداشت زوج را ندارد. این محدودیت می تواند در مواقعی که زوج به هیچ وجه حاضر به پرداخت نیست، فرآیند را با بن بست مواجه کند.
• طولانی شدن فرآیند در صورت لزوم مراجعه مجدد به دادگاه: اگر مطالبه مهریه از طریق ثبت به دلیل عدم شناسایی اموال یا سایر موانع به نتیجه نرسد، زوجه ناگزیر خواهد بود که پرونده را مختومه کرده و با دریافت گواهی عدم حصول نتیجه، به دادگاه خانواده مراجعه کند که این امر، خود باعث طولانی شدن کل فرآیند می شود.

تفاوت مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت و دادگاه: مقایسه ای جامع

انتخاب مسیر درست برای مطالبه مهریه، یکی از مهم ترین تصمیماتی است که زوجه باید بگیرد. این انتخاب، به شرایط مالی زوج، میزان مهریه، و حتی میزان آگاهی زوجه از اموال همسرش بستگی دارد. با لغو بخشنامه اجبار مراجعه اولیه به ثبت در سال 1403، اکنون زوجه از آزادی عمل بیشتری برخوردار است. این آزادی عمل، نیازمند شناخت دقیق تفاوت های دو مسیر اصلی مطالبه مهریه، یعنی ثبت و دادگاه، است تا فرد بتواند با آگاهی کامل، بهترین تصمیم را برای احقاق حقوق خود بگیرد.

ویژگی	مطالبه از طریق اجرای ثبت	مطالبه از طریق دادگاه خانواده
مرجع رسیدگی	دفترخانه تنظیم کننده سند ازدواج و اداره اجرای ثبت	دادگاه خانواده (صالح به رسیدگی دعاوی خانواده)
هزینه ها برای زوجه	حق الاجرا (5% مبلغ) بر عهده زوج است، زوجه هزینه اولیه کمی می پردازد.	هزینه دادرسی (3.5% مبلغ) ابتدا توسط زوجه پرداخت می شود و سپس از زوج قابل مطالبه است.
سرعت فرآیند	در صورت وجود اموال و شناسایی، سریع تر است.	طولانی تر است، نیاز به دادرسی و صدور حکم قطعی دارد.
نیاز به معرفی اموال	زوجه باید اموال را معرفی کند و اداره ثبت استعلام می گیرد.	دادگاه می تواند دستور استعلام اموال را صادر کند، اگرچه معرفی زوجه مؤثر است.
امکان ممنوع الخروجی	سریع تر و با درخواست زوجه امکان پذیر است.	پس از صدور حکم یا دستور موقت و با شرایط خاص.
امکان جلب و بازداشت	از طریق ثبت امکان پذیر نیست.	پس از صدور حکم و در صورت عدم پرداخت و اثبات ملائت یا عدم اعسار، امکان پذیر است.
مرور زمان	اجراییه مشمول مرور زمان نمی شود.	اجراییه دادگاه پس از 5 سال (در صورت عدم پیگیری) بلااثر می شود.
مبنای محاسبه قیمت سکه	قیمت سکه در روز درخواست صدور اجراییه.	قیمت سکه در روز اجرای حکم یا صدور رأی قطعی.
مراحل کلی	درخواست اجراییه، ابلاغ، توقیف اموال، ارزیابی، مزایده.	ثبت دادخواست، تشکیل پرونده، جلسات دادرسی، صدور رأی، اجرای حکم.

اکنون زوجه حق انتخاب دارد و اجباری برای شروع از ثبت نیست؛ این تحول قانونی به افراد امکان می دهد که با توجه به شرایط خاص خود و مشورت با متخصصان حقوقی، بهترین مسیر را برای مطالبه مهریه برگزینند.

این مقایسه نشان می دهد که هر یک از روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارند. در مواردی که زوجه اطلاعات دقیقی از اموال زوج دارد و اموال نیز قابل توقیف هستند، مسیر ثبت می تواند سریع تر و کم هزینه تر باشد. اما اگر زوج مالی نداشته باشد یا زوجه از اموال او بی اطلاع باشد، مراجعه به دادگاه خانواده گزینه ای واقع بینانه تر خواهد بود. این تغییرات قانونی اخیر، به زن این توانایی را می دهد که با دید بازتری به این موضوع نگاه کند و مسیر متناسب با وضعیت خود را انتخاب کند. این تجربه نشان داده که آگاهی، کلید اصلی در موفقیت این فرآیندهاست.

گام به گام در مسیر مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

مسیر مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، فرآیندی مشخص و مرحله ای دارد که با دقت و آگاهی می توان آن را طی کرد. هر گام در این راه، اهمیت خاص خود را دارد و شناخت صحیح از آن ها، به زوجه کمک می کند تا با اطمینان بیشتری به سوی احقاق حق خود گام بردارد. این مراحل، از آماده سازی های اولیه شروع شده و تا توقیف و فروش اموال برای وصول مهریه ادامه می یابد.

گام اول: ثبت نام در سامانه ثنا (پیش نیاز ضروری)

اولین و مهم ترین قدم پیش از هر اقدام حقوقی در کشور، از جمله مطالبه مهریه، ثبت نام در سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی یا همان «ثنا» است. تمامی ابلاغیه ها و مکاتبات قانونی در این سامانه انجام می شود. برای ثبت نام، زوجه باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و با ارائه مدارک شناسایی، مراحل ثبت نام را تکمیل کند. داشتن حساب کاربری فعال در ثنا، تضمین می کند که زوجه از تمامی مراحل پرونده و ابلاغیه ها به موقع مطلع شود و هیچ فرصتی را از دست ندهد.

گام دوم: مراجعه به دفترخانه تنظیم کننده سند ازدواج

پس از ثبت نام در سامانه ثنا، گام بعدی مراجعه به دفترخانه ای است که سند ازدواج در آن به ثبت رسیده است. این دفترخانه، مرجع اولیه برای درخواست صدور اجراییه مهریه است. با ورود به این مرحله، زوجه در حقیقت اولین درخواست رسمی خود را برای وصول مهریه مطرح می کند.

مدارک مورد نیاز در دفترخانه

در زمان مراجعه به دفترخانه، زوجه (یا وکیل او) باید مدارک زیر را به همراه داشته باشد:

• اصل سند ازدواج (یا رونوشت آن در صورت مفقودی).
• اصل و کپی شناسنامه.
• اصل و کپی کارت ملی.
• وکالتنامه رسمی (در صورت اقدام توسط وکیل).

تکمیل فرم درخواست صدور اجراییه و نقش سردفتر

در دفترخانه، زوجه باید فرم درخواست صدور اجراییه مهریه را تکمیل کند. سردفتر پس از احراز هویت و بررسی صلاحیت زوجه برای درخواست، برگه اجراییه را تنظیم و امضا می کند. سپس پرونده مربوطه را به اداره اجرای ثبت اسناد ارسال می نماید. این اقدام سردفتر، آغازگر رسمی فرآیند اجرایی برای وصول مهریه است.

اگر دفترخانه محل وقوع عقد تغییر کرده باشد یا سردفتر فوت کرده باشد، جای نگرانی نیست. زوجه می تواند با مراجعه به کانون سردفتران و دفتریاران، نشانی دفترخانه جدید یا جانشین سردفتر را پیدا کرده و مراحل را از آنجا پیگیری کند.

گام سوم: پیگیری در اداره اجرای ثبت

پس از اینکه پرونده از دفترخانه به اداره اجرای ثبت اسناد واصل شد، مرحله اصلی پیگیری آغاز می شود. این مرحله شامل تشکیل پرونده اجرایی، ابلاغ به زوج و اقدامات لازم برای توقیف و فروش اموال است.

تشکیل پرونده اجرایی و ابلاغ به زوج

در اداره اجرای ثبت، یک پرونده اجرایی با شماره مخصوص برای مهریه زوجه تشکیل می شود. سپس، اجراییه به زوج ابلاغ می گردد و به او مهلت 10 روزه داده می شود تا نسبت به پرداخت مهریه یا معرفی اموال خود اقدام کند. این ابلاغ، معمولاً از طریق سامانه ثنا صورت می گیرد.

معرفی اموال جهت توقیف توسط زوجه

اگر زوج در مهلت مقرر (10 روز) مهریه را پرداخت نکند، زوجه باید برای توقیف اموال او اقدام کند. این بخش از فرآیند، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا کارایی روش ثبتی تا حد زیادی به توانایی زوجه در شناسایی و معرفی اموال زوج بستگی دارد:

• اموال منقول و غیرمنقول: زوجه می تواند هر نوع مال منقول (مانند خودرو، حساب بانکی، سهام) یا غیرمنقول (مانند ملک، زمین) که متعلق به زوج باشد را برای توقیف معرفی کند.
• تقاضای استعلام سه گانه/چهارگانه: اگر زوجه از اموال زوج بی اطلاع باشد، می تواند از اداره ثبت درخواست کند تا از مراجع ذیل استعلام بگیرد:
  1. بانک مرکزی (برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها).
  2. اداره راهور (برای شناسایی خودروهای به نام زوج).
  3. اداره ثبت اسناد و املاک (برای شناسایی املاک و مستغلات).
  4. شرکت سپرده گذاری مرکزی (برای شناسایی سهام و اوراق بهادار).

  تجربه نشان داده است که این استعلامات، می تواند دریچه ای به سوی اموال پنهان زوج باز کند و راه را برای توقیف هموار سازد.

توقیف اموال، ارجاع به کارشناس و مزایده

پس از شناسایی و توقیف اموال، در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج، اموال توقیفی به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع داده می شوند تا قیمت گذاری شوند. پس از ارزیابی و تعیین قیمت پایه، اموال به مزایده گذاشته می شوند و از محل فروش آن ها، مهریه زوجه پرداخت می گردد. این مرحله، نقطه پایانی در فرآیند اجرایی ثبت است که منجر به وصول عملی مهریه می شود.

نکات حقوقی مهم در مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

در مسیر مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، توجه به برخی نکات حقوقی می تواند مانع از بروز مشکلات شود و به زوجه کمک کند تا با دیدی بازتر و اطلاعات کامل تر، این فرآیند را پیش ببرد. تجربه های حقوقی نشان می دهد که عدم آگاهی از این نکات، گاهی می تواند منجر به طولانی شدن پرونده یا حتی عدم وصول کامل مهریه شود.

مستثنیات دین: چه اموالی قابل توقیف نیستند؟

یکی از مفاهیم کلیدی در توقیف اموال، «مستثنیات دین» است. مستثنیات دین به اموالی اطلاق می شود که حتی در صورت بدهکاری فرد، نمی توان آن ها را توقیف کرد. این اموال برای حفظ حداقل های زندگی مدیون و خانواده اش ضروری هستند. شناخت دقیق مستثنیات دین به زوجه کمک می کند تا از توقیف اموالی که در نهایت قابل وصول نیستند، خودداری کند. این موارد شامل:

• مسکن در شأن مدیون و خانواده او (به شرط سکونت).
• لوازم ضروری زندگی (مانند فرش، تلویزیون، یخچال) که متناسب با شأن و عرف جامعه باشد.
• ابزار و وسایل کار مدیون که برای کسب درآمد او لازم است.
• مبلغی از وجوه نقد که برای گذران معیشت سه ماه مدیون و خانواده اش ضروری است.
• مواد خوراکی مورد نیاز مدیون و افراد تحت تکفل او به مدت سه ماه.

تجربه نشان داده است که زوجین اغلب برای توقیف اموالی مانند مسکن اقدام می کنند، اما در صورت اثبات اینکه ملک در شأن زوج است و او جز آن مال دیگری ندارد، دادگاه آن را از توقیف خارج می کند.

توقیف حقوق و مزایای کارمندان

اگر زوج کارمند دولت یا شرکت های وابسته به دولت باشد، زوجه می تواند درخواست توقیف بخشی از حقوق و مزایای او را از طریق اداره ثبت یا دادگاه مطرح کند. میزان توقیف حقوق به وضعیت تأهل و تعداد فرزندان زوج بستگی دارد:

• در صورتی که زوج متأهل بوده یا دارای فرزند تحت تکفل باشد، یک چهارم حقوق و مزایای او توقیف می شود.
• اگر زوج مجرد و بدون فرزند تحت تکفل باشد، یک سوم حقوق و مزایای او قابل توقیف است.

اداره اجرای ثبت یا دادگاه، مراتب را به سازمان مربوطه ابلاغ می کند و آن سازمان موظف است مبلغ مذکور را از حقوق زوج کسر کرده و به حساب اجرای احکام واریز نماید.

مطالبه مهریه پس از فوت زوج

در صورت فوت زوج، مهریه کماکان یک دین بر عهده اوست و از اموال او (ترکه) قابل وصول است. در این شرایط، زوجه باید ابتدا از طریق دادگاه، گواهی حصر وراثت را تهیه کند تا ورثه قانونی زوج مشخص شوند. سپس می تواند با مراجعه به اداره ثبت (یا دادگاه)، درخواست مطالبه مهریه را از محل ماترک زوج (پیش از تقسیم بین وراث) مطرح کند. ورثه زوج، تنها تا سقف اموال به ارث رسیده، مسئول پرداخت بدهی ها از جمله مهریه هستند و بدهی شخصی بر عهده آن ها قرار نمی گیرد.

نقش وکیل در فرآیند مطالبه مهریه

اگرچه مطالبه مهریه از طریق ثبت ممکن است ساده تر به نظر برسد، اما پیچیدگی های حقوقی و اداری خود را دارد. حضور یک وکیل متخصص و باتجربه در امور خانواده، می تواند به زوجه در این فرآیند کمک شایانی کند. وکیل می تواند:

• مدارک لازم را به دقت آماده کند.
• مراحل اداری را به سرعت و صحت پیگیری کند.
• در شناسایی اموال زوج، از تجربه و دانش خود استفاده کند.
• در مواجهه با اعتراضات زوج یا درخواست مستثنیات دین، بهترین دفاع را ارائه دهد.
• در صورت نیاز به تغییر مسیر از ثبت به دادگاه، فرآیند را تسهیل کند.

تجربه نشان داده است که بسیاری از پرونده ها با کمک وکیل، با سرعت و دقت بیشتری به نتیجه می رسند.

انصراف از مطالبه مهریه ثبتی و مراجعه به دادگاه

گاهی اوقات، پس از آغاز فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت، زوجه به دلایلی مانند عدم وجود اموال قابل توقیف یا طولانی شدن مراحل، تصمیم می گیرد که پرونده را از ثبت خارج کرده و به دادگاه مراجعه کند. قانون این امکان را فراهم کرده است. اگر اداره اجرای ثبت نتواند ظرف دو ماه از تاریخ درخواست اجراییه، اموالی از زوج شناسایی و توقیف کند، یا ظرف شش ماه مفاد اجراییه را به طور کامل به اجرا بگذارد، زوجه می تواند با انصراف از ادامه عملیات اجرایی در ثبت، از اداره ثبت گواهی عدم حصول نتیجه را دریافت کرده و با آن به دادگاه خانواده مراجعه کند و دادخواست مطالبه مهریه را تقدیم کند.

جرم فرار از ادای دین

فرار از ادای دین جرمی است که در صورت انتقال اموال توسط زوج به منظور عدم پرداخت مهریه و پس از قطعی شدن حکم مهریه، قابل پیگیری است. نکته مهم این است که این جرم، در صلاحیت دادگاه است نه اداره ثبت. یعنی اگر زوج پس از اینکه زوجه برای مطالبه مهریه اقدام کرد، اموال خود را به قصد فرار از پرداخت مهریه منتقل کند، زوجه باید از طریق دادگاه برای پیگیری این جرم اقدام کند. اثبات قصد فرار از ادای دین، معمولاً دشوار است و به مدارک و شواهد قوی نیاز دارد.

قوانین و بخشنامه های مرتبط: به روزرسانی 1403

حوزه مهریه، به خصوص روش های مطالبه آن، همواره با تغییرات و به روزرسانی های قانونی همراه بوده است. آگاهی از این تغییرات برای هر زوجه ای که قصد مطالبه مهریه دارد، حیاتی است. سال 1403 شاهد یکی از مهم ترین این تغییرات بودیم که مسیر مطالبه مهریه را به شکلی اساسی متحول کرد. در ادامه، به مهم ترین قوانین و بخشنامه های مرتبط با مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت و آخرین به روزرسانی ها می پردازیم.

لغو بخشنامه اجبار مراجعه اولیه به ثبت: قانون برنامه هفتم توسعه (اردیبهشت 1403)

یکی از مهم ترین تحولات در حوزه مطالبه مهریه، لغو اجبار مراجعه اولیه به اداره ثبت بود. پیش از این، بر اساس بند (ب) ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه، تمامی واحدهای قضایی کشور از پذیرش دعاوی مطالبه مهریه قبل از صدور گواهی از اداره ثبت منع شده بودند. این بدان معنا بود که زوجه ابتدا باید به اداره ثبت مراجعه می کرد و در صورت عدم حصول نتیجه، می توانست به دادگاه مراجعه کند. اما در اردیبهشت ماه 1403 و به موجب قانون برنامه هفتم توسعه، این بخشنامه لغو گردید.

با لغو این بخشنامه، اکنون متقاضی مهریه حق خواهد داشت که حسب تشخیص خود از ابتدا به هر یک از دادگاه خانواده یا اداره اجرای ثبت مراجعه نماید. این تغییر، گام بزرگی در جهت اعطای آزادی عمل و انتخاب به زوجه است و به او امکان می دهد تا با توجه به شرایط خاص خود و مشورت با وکیل، بهترین و کارآمدترین مسیر را برای مطالبه مهریه انتخاب کند.

بخشنامه رئیس قوه قضائیه در خصوص زندان مهریه و تعدیل اقساط

یکی دیگر از بخشنامه های مهم، بخشنامه شماره ۹۰۰۰/۳۴۸۵۹/۱۰۰ مورخ ۱۳۹۷/۷/۲۲ رئیس قوه قضائیه است که با هدف جلوگیری از حبس زوجین به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه صادر شد. این بخشنامه با اشاره به افزایش غیرمتعارف قیمت سکه و ناتوانی بسیاری از محکومین در پرداخت مهریه، مقرر داشت که دادگاه ها باید:

• به درخواست تعدیل اقساط مهریه که از سوی زوج تقدیم می شود، به صورت خارج از نوبت و بدون تعیین وقت رسیدگی کنند.
• مهلت های تأدیه سکه را متناسب با وضعیت مالی محکوم علیه افزایش دهند تا از زندانی شدن آنان جلوگیری به عمل آید.

این بخشنامه، بارقه ای از امید برای زوجینی بود که به دلیل نوسانات اقتصادی، توان پرداخت مهریه خود را از دست داده بودند و می توانست از پیامدهای ناگوار حبس جلوگیری کند.

ماده 20 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی

ماده 20 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا، یکی از مواد پایه در فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت است. این ماده مقرر می دارد: از تاریخ ابلاغ اجراییه، متعهد باید ظرف 10 روز مفاد آن را به موقع اجرا بگذارد یا ترتیبی برای پرداخت دین خود بدهد یا مالی معرفی کند که اجرای سند را میسر گرداند. و اگر قادر به اجرای مفاد اجراییه نباشد، باید ظرف همان مدت لیست جامعی از کلیه دارایی خود را تهیه و به مسئول اجرا تحویل بدهد و اگر مالی ندارد صریحاً اعلام کند. این ماده، چارچوب زمانی و الزامات اولیه را برای زوج پس از ابلاغ اجراییه مشخص می کند و مبنای اقدامات بعدی در اداره ثبت است.

مدارک مورد نیاز برای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

برای آغاز فرآیند مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، گردآوری و ارائه مدارک کامل و صحیح، گامی اساسی و ضروری است. نقص در مدارک می تواند باعث تأخیر یا حتی توقف پرونده شود. این لیست، تمامی مدارکی را که زوجه (یا وکیل او) باید در اختیار داشته باشد، به طور دقیق شرح می دهد:

1. اصل سند ازدواج: این سند، مهم ترین مدرک در این فرآیند است و به عنوان مبنای رسمی مطالبه مهریه عمل می کند. در صورتی که اصل سند در دسترس نباشد یا مفقود شده باشد، می توان رونوشت برابر اصل شده آن را از دفترخانه محل وقوع عقد دریافت کرد.
2. اصل و کپی شناسنامه: برای احراز هویت زوجه و تکمیل فرم های مربوطه، ارائه اصل و کپی شناسنامه ضروری است.
3. اصل و کپی کارت ملی: کارت ملی نیز همانند شناسنامه، برای احراز هویت و انجام امور اداری لازم است.
4. وکالتنامه رسمی (در صورت اقدام توسط وکیل): اگر زوجه تصمیم بگیرد که از طریق وکیل خود اقدام کند، وکیل باید وکالتنامه رسمی و معتبر خود را که صلاحیت او را برای پیگیری پرونده مهریه تأیید می کند، ارائه دهد.
5. مدارک شناسایی وراث (در صورت فوت زوج): در شرایطی که زوج فوت کرده باشد و مهریه از ترکه او مطالبه شود، مدارک شناسایی تمامی وراث قانونی زوج نیز باید ارائه گردد.
6. گواهی حصر وراثت (در صورت فوت زوج): در صورت فوت زوج، گواهی حصر وراثت که از مراجع قضایی صادر می شود و وراث قانونی و سهم الارث آن ها را مشخص می کند، لازم است.
7. مدارک ثبت نام در سامانه ثنا: همانطور که قبلاً اشاره شد، ثبت نام در سامانه ثنا یک پیش نیاز است و اطلاعات حساب کاربری ثنا برای انجام مکاتبات و ابلاغیه ها لازم خواهد بود.

توصیه می شود پیش از هر مراجعه ای، یک بار تمامی مدارک را با دقت بررسی کرده و از کامل بودن آن ها اطمینان حاصل شود. تهیه کپی های اضافی از هر مدرک نیز می تواند مفید باشد.

نتیجه گیری

مطالبه مهریه، چه از طریق اجرای ثبت و چه از طریق دادگاه خانواده، مسیری است که نیازمند آگاهی، صبر و دقت فراوان است. مهریه به عنوان یک حق قانونی و شرعی، پشتوانه ای مهم برای زن در زندگی مشترک و پس از آن محسوب می شود. انتخاب روش صحیح برای مطالبه آن، می تواند تأثیر به سزایی در سرعت، هزینه و نتیجه نهایی این فرآیند داشته باشد.

با لغو بخشنامه اجبار مراجعه اولیه به ثبت در سال 1403، اکنون زوجه از آزادی عمل بیشتری برخوردار است تا با توجه به شرایط خاص خود، اعم از وجود یا عدم وجود اموال قابل شناسایی از سوی زوج، میزان مهریه و تمایل به سرعت بخشیدن به فرآیند، بهترین مسیر را انتخاب کند. اگر زوج دارای اموالی باشد که زوجه از آن ها اطلاع دارد و این اموال نیز جزو مستثنیات دین محسوب نشوند، مسیر اجرای ثبت می تواند گزینه ای سریع تر و کم هزینه تر باشد.

اما در صورتی که زوج فاقد اموال کافی باشد، یا زوجه از اموال او بی خبر است، مراجعه مستقیم به دادگاه خانواده می تواند راهگشاتر باشد تا از طریق استعلامات قضایی و فرآیندهای دادرسی، امکان مطالبه مهریه و حتی درخواست تقسیط آن فراهم آید. در تمامی این مراحل، حضور یک وکیل متخصص خانواده می تواند با ارائه مشاوره های حقوقی دقیق و پیگیری حرفه ای پرونده، تجربه ای مطمئن تر و موفق تر را برای زوجه به ارمغان آورد.

امیدواریم این مقاله توانسته باشد راهنمایی جامع و کاربردی برای تمامی افرادی باشد که در جستجوی اطلاعات پیرامون نحوه مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت و تفاوت های آن با مسیر قضایی هستند. برای اتخاذ بهترین تصمیم و اطمینان از صحت اقدامات قانونی، همواره توصیه می شود با وکلای متخصص در این حوزه مشورت شود. این کار می تواند اطمینان خاطر بیشتری را برای شما فراهم آورد و گام هایتان را استوارتر سازد.

سوالات متداول

آیا می توان همزمان هم از طریق ثبت و هم از طریق دادگاه مهریه را مطالبه کرد؟

خیر، زوجه نمی تواند تمام مهریه خود را به طور همزمان از دو مرجع (ثبت و دادگاه) مطالبه کند. اما امکان مطالبه بخشی از مهریه از طریق ثبت و بخش دیگر از طریق دادگاه، با رعایت مقررات و عدم تداخل، وجود دارد.

اگر زوج اموالی نداشته باشد، روش ثبتی کارآمد است؟

در صورتی که زوج هیچ مالی برای توقیف نداشته باشد و زوجه نیز نتواند اموالی را معرفی کند، روش ثبتی کارآیی لازم را نخواهد داشت و زوجه ناگزیر است با دریافت گواهی عدم حصول نتیجه از ثبت، به دادگاه خانواده مراجعه کند.

هزینه مطالبه مهریه از طریق ثبت چقدر است و چه کسی آن را پرداخت می کند؟

در مطالبه مهریه از طریق ثبت، حق الاجرای قانونی (معمولاً 5 درصد از مبلغ مورد اجرا) بر عهده زوج است. زوجه در ابتدا ممکن است هزینه اندکی برای مراحل اداری اولیه پرداخت کند که این مبلغ نیز در نهایت از زوج قابل مطالبه است.

مدت زمان مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت چقدر است؟

مدت زمان مطالبه مهریه از طریق ثبت، بسته به سرعت شناسایی و توقیف اموال زوج و پیچیدگی های احتمالی، متفاوت است. در صورت وجود اموال و عدم وجود موانع، می تواند سریع تر از دادگاه باشد. اما اگر نیاز به استعلامات گسترده یا مزایده باشد، ممکن است چندین ماه به طول انجامد.

اگر دفترخانه محل وقوع عقد تغییر کرده یا سردفتر فوت کرده باشد، چه باید کرد؟

در این صورت، زوجه می تواند با مراجعه به کانون سردفتران و دفتریاران، نشانی دفترخانه جدید یا دفترخانه ای که جانشین سردفتر قبلی شده است را پیدا کرده و از آن طریق اقدام به درخواست صدور اجراییه نماید.

آیا بعد از مطالبه مهریه از ثبت می توان آن را پس گرفت؟

زوجه می تواند در هر مرحله از فرآیند مطالبه مهریه از ثبت، از ادامه پیگیری انصراف دهد. اگر انصراف قبل از توقیف مال باشد، هزینه ای ندارد؛ اما اگر بعد از توقیف مال و رسیدن به مرحله مزایده باشد، ممکن است نیم درصد از مبلغ توقیف شده به عنوان حق الاجرا به اداره ثبت تعلق گیرد.

ممنوع الخروجی از طریق ثبت سریع تر است یا دادگاه؟

ممنوع الخروجی زوج از طریق اداره ثبت، معمولاً سریع تر از دادگاه امکان پذیر است، زیرا نیازی به طی مراحل دادرسی و صدور حکم قطعی ندارد و با درخواست زوجه به سرعت انجام می شود.

چه زمانی مراجعه به دادگاه بهتر است؟

مراجعه به دادگاه خانواده در مواردی که زوج هیچ مال قابل توقیفی ندارد، زوجه از اموال زوج بی اطلاع است، یا مهریه از نوع عندالاستطاعه است، گزینه مناسب تری محسوب می شود. همچنین، در مواردی که نیاز به جلب یا بازداشت زوج وجود دارد، دادگاه صلاحیت رسیدگی دارد.