شرایط دادن بچه به بهزیستی

واگذاری فرزند به سازمان بهزیستی یکی از دشوارترین و حساس ترین تصمیماتی است که یک خانواده ممکن است در زندگی خود با آن مواجه شود. این اقدام تنها زمانی صورت می گیرد که تمامی راه حل های دیگر به بن بست خورده باشند و مصلحت عالیه کودک ایجاب کند که از محیط خانواده زیستی خود جدا شود. فرایند واگذاری با فرزندخواندگی که متقاضیان سرپرستی کودک به بهزیستی مراجعه می کنند، کاملاً متفاوت است و قوانین و شرایط خاص خود را دارد.

در زندگی، گاهی شرایطی پیش می آید که والدین یا سرپرستان قانونی، به دلایل مختلفی نظیر مشکلات شدید مالی، اعتیاد، بیماری های صعب العلاج یا روانی، عدم صلاحیت نگهداری یا حتی فوت والدین، توانایی یا امکان نگهداری از فرزندان خود را از دست می دهند. در چنین موقعیت هایی، سازمان بهزیستی کشور به عنوان نهاد حمایتی مسئول، با رویکردی مسئولانه و دلسوزانه وارد عمل می شود تا آینده کودکان آسیب دیده یا در معرض آسیب را تضمین کند. این تصمیم هرگز ساده نیست و نیازمند بررسی های دقیق حقوقی، اجتماعی و روانشناختی از سوی متخصصان است تا بهترین مسیر برای تأمین سلامت جسمی و روانی و آینده ای روشن برای کودک انتخاب شود.

تفاوت مهم واگذاری فرزند و فرزندخواندگی: گامی به سوی شفافیت

اغلب، مفهوم دادن بچه به بهزیستی با گرفتن بچه از پرورشگاه یا فرزندخواندگی اشتباه گرفته می شود، در حالی که این دو فرایند کاملاً مجزا و با اهداف متفاوتی در سیستم حمایتی بهزیستی تعریف شده اند. واگذاری فرزند به بهزیستی مربوط به والدینی است که به هر دلیلی توانایی یا صلاحیت نگهداری از فرزند خود را از دست داده اند و بهزیستی مسئولیت حمایت از این کودکان را بر عهده می گیرد. در مقابل، فرزندخواندگی فرایندی است که طی آن، خانواده های متقاضی که شرایط خاصی را دارا هستند، سرپرستی یک کودک بی سرپرست یا بدسرپرست را به صورت قانونی و دائمی بر عهده می گیرند.

درک این تفاوت، اولین گام برای هرگونه اقدام در این زمینه است. والدینی که به دلایل ناچار به جدایی از فرزند خود هستند، باید بدانند که این یک مسئولیت بزرگ است و تصمیم گیری در مورد واگذاری فرزند باید با نهایت دقت و توجه به مصلحت کودک صورت گیرد. این فرایند نه تنها بار عاطفی زیادی برای والدین و فرزند دارد، بلکه از پیچیدگی های قانونی و اداری خاصی نیز برخوردار است که باید با آگاهی کامل طی شود. سیستم بهزیستی در ایران تلاش می کند تا با فراهم آوردن اطلاعات شفاف، به کاهش سردرگمی افراد در این مسیر کمک کند.

مسئولیت قانونی والدین در قبال نگهداری و تربیت فرزندان: حقی بر گردن سرپرستان

در نظام حقوقی ایران، نگهداری، حضانت و تربیت فرزندان، هم زمان یک حق و یک تکلیف برای والدین محسوب می شود. بر اساس ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، حضانت اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است. این بدان معناست که والدین، فارغ از مسائل مالی یا شخصی، موظف به نگهداری و تربیت فرزندان خود هستند و نمی توانند به راحتی از این مسئولیت شانه خالی کنند. این تکلیف شامل تأمین نیازهای اساسی کودک از قبیل خوراک، پوشاک، مسکن، آموزش، بهداشت و تربیت اخلاقی و معنوی می شود.

قانون گذار، با در نظر گرفتن مصلحت عالیه کودک، مواردی را پیش بینی کرده است که در صورت وجود آن ها، حضانت از والدین سلب می شود. این موارد معمولاً زمانی رخ می دهند که والدین به دلیل سوء رفتار، اعتیاد به مواد مخدر یا الکل، جنون، عدم صلاحیت اخلاقی و تربیتی، یا هرگونه عمل خلاف شئون انسانی، توانایی نگهداری مطلوب از فرزند را نداشته باشند. سلب حضانت یک تصمیم قضایی است و تنها پس از بررسی دقیق شواهد و احراز عدم صلاحیت والدین توسط دادگاه خانواده و با درخواست سازمان بهزیستی یا سایر مراجع ذی صلاح صورت می گیرد. هدف از این اقدام، محافظت از کودک در برابر آسیب های احتمالی و تأمین محیطی امن و سالم برای رشد اوست.

توجه به این نکته ضروری است که مسئولیت قانونی والدین فراتر از صرفاً حضور فیزیکی است و شامل فراهم آوردن یک محیط امن و پایدار برای رشد همه جانبه کودک می شود. هنگامی که این مسئولیت به هر دلیلی تضعیف یا نادیده گرفته شود، سیستم حمایتی و قضایی برای تضمین آینده کودک وارد عمل می شود. این دخالت نه تنها برای حمایت از کودک، بلکه برای بازگرداندن والدین به مسیر مسئولیت پذیری، در صورت امکان، انجام می پذیرد.

چه کسانی می توانند درخواست تحویل فرزند به بهزیستی را مطرح کنند؟

تصور عمومی بر این است که هر فردی در هر شرایطی می تواند فرزند خود را به سازمان بهزیستی بسپارد، اما واقعیت این است که درخواست تحویل فرزند به بهزیستی تنها از سوی افراد خاص و در شرایطی کاملاً موجه و قانونی امکان پذیر است. در درجه اول، والدین یا سرپرست قانونی کودک می توانند چنین درخواستی را مطرح کنند. این بدان معناست که فرد متقاضی باید دارای رابطه ابوت، امومت، یا قیمومت قانونی با کودک باشد. حتی در این موارد نیز، بهزیستی به سادگی و بدون بررسی های عمیق، کودک را نمی پذیرد؛ چرا که اولویت همواره حفظ کیان خانواده و نگهداری کودک در کنار خانواده زیستی اوست.

در موارد خاص، سایر بستگان نزدیک (مانند جد پدری، عمه، عمو، خاله، دایی) یا حتی مقامات ذی صلاح (مانند پلیس، قوه قضائیه، اورژانس اجتماعی یا حتی همسایگان مطلع) در صورت مشاهده شرایط بدسرپرستی یا بی سرپرستی، می توانند موضوع را به بهزیستی گزارش دهند تا فرایند بررسی و مداخله آغاز شود. این گزارش ها به منزله درخواست واگذاری نیست، بلکه آغازگر فرایند کارشناسی برای حمایت از کودک است.

سازمان بهزیستی پس از دریافت درخواست یا گزارش، یک فرایند کارشناسی دقیق را آغاز می کند. این فرایند شامل بازدید از منزل، مصاحبه با والدین، کودک، و سایر افراد مرتبط، و بررسی وضعیت روحی و جسمی کودک و خانواده است. هدف این است که اطمینان حاصل شود واقعاً هیچ راهکار جایگزینی برای حفظ کودک در کنار خانواده اش وجود ندارد و واگذاری به بهزیستی، آخرین راه حل و به نفع عالیه کودک است. صرف نخواستن یا ناتوانی موقت بدون دلایل موجه و پایدار، معمولاً منجر به پذیرش کودک از سوی بهزیستی نمی شود و این سازمان ابتدا تلاش می کند تا با ارائه خدمات حمایتی و مشاوره ای، خانواده را در حفظ فرزند یاری کند.

شرایط و دلایل پذیرش فرزند توسط بهزیستی: زمانی که چاره ای جز واگذاری نیست

پذیرش فرزند توسط سازمان بهزیستی، همان طور که پیش تر گفته شد، یک اقدام نهایی و تنها در شرایط بسیار خاص و پس از احراز عدم توانایی خانواده در نگهداری از کودک صورت می گیرد. این شرایط به دو دسته کلی کودکان بی سرپرست و کودکان بدسرپرست تقسیم می شوند که هر یک تعاریف و مصادیق قانونی خاص خود را دارند. در این میان، مصلحت کودک همواره در اولویت قرار دارد و تمامی تصمیمات بر پایه آن اتخاذ می شوند.

کودکان بی سرپرست: فقدان حامیان اصلی

کودکان بی سرپرست به کودکانی اطلاق می شود که به دلیل فقدان والدین یا عدم شناسایی آن ها، هیچ سرپرست قانونی مشخصی ندارند. این وضعیت می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود:

• فوت پدر و مادر یا هر دو: زمانی که کودک والدین خود را از دست می دهد و هیچ بستگان دیگری برای سرپرستی او وجود ندارد یا واجد شرایط نیستند.
• شناسایی نشدن والدین یا رها شدن کودک: گاهی اوقات کودکان در اماکن عمومی رها می شوند و والدین آن ها هرگز شناسایی نمی شوند. این کودکان معمولاً به شیرخوارگاه ها یا مراکز نگهداری بهزیستی منتقل می شوند.
• مفقودالاثر بودن والدین: در صورتی که والدین کودک به دلایلی نامعلوم مفقود شوند و پس از جستجوهای قانونی، اثری از آن ها یافت نشود.

در این شرایط، بهزیستی به عنوان قیم و سرپرست قانونی کودک عمل می کند تا زمانی که بستگان واجد شرایط یا خانواده های متقاضی فرزندخواندگی، سرپرستی او را بر عهده بگیرند. این کودکان، در واقع، نیازمند حمایت فوری و جامع نهادهای دولتی هستند.

کودکان بدسرپرست: وقتی محیط خانه ناامن می شود

کودکان بدسرپرست به کودکانی گفته می شود که والدین یا سرپرستان قانونی آن ها زنده هستند، اما به دلیل شرایط خاص یا سوء رفتار، قادر به تأمین نیازهای اساسی کودک یا حفظ سلامت جسمی و روانی او نیستند. در این موارد، دادگاه می تواند حضانت را از والدین سلب کرده و کودک را به سازمان بهزیستی بسپارد. برخی از مصادیق بدسرپرستی عبارتند از:

• اعتیاد والدین به مواد مخدر یا الکل: اعتیاد والدین به شدت بر محیط خانه و توانایی آن ها در تربیت و نگهداری کودک تأثیر منفی می گذارد و می تواند کودک را در معرض آسیب های جدی قرار دهد.
• زندانی بودن طولانی مدت والدین: اگر والدین برای مدت طولانی در زندان باشند و هیچ بستگان واجد شرایطی برای نگهداری از کودک وجود نداشته باشد.
• بیماری های صعب العلاج یا روانی شدید والدین: بیماری هایی که مانع از ایفای نقش والدینی به نحو مطلوب می شود و سلامت و امنیت کودک را به خطر می اندازد.
• فقر شدید و عدم تمکن مالی مطلق: این نکته بسیار مهم است که فقر به تنهایی دلیل کافی برای واگذاری کودک به بهزیستی نیست. سازمان بهزیستی ابتدا تلاش می کند تا با ارائه کمک های مالی، مشاوره و معرفی به سایر نهادهای حمایتی، خانواده را توانمند سازد تا بتوانند از فرزند خود نگهداری کنند. واگذاری به دلیل فقر، تنها در صورتی صورت می گیرد که فقر به حدی شدید باشد که بهزیستی تشخیص دهد امکانات لازم برای رشد و بقای کودک در خانواده فراهم نیست و تمامی راهکارهای حمایتی نیز بی اثر بوده اند.
• سوء رفتار، آزار جسمی یا روانی، غفلت و بی توجهی به نیازهای اساسی کودک: هرگونه آزار فیزیکی، جنسی، روانی، یا بی توجهی به نیازهای اولیه کودک (مانند غذا، لباس، بهداشت و آموزش) که سلامت و رشد او را به خطر بیندازد، از دلایل اصلی بدسرپرستی است.
• عدم صلاحیت اخلاقی یا تربیتی والدین: این مورد می تواند شامل ارتکاب جرائم خاص، ترویج فساد یا هر رفتار دیگری باشد که محیطی ناسالم برای تربیت کودک ایجاد کند.

در موارد بدسرپرستی و کودک آزاری، اورژانس اجتماعی (شماره 123) نقش حیاتی در شناسایی، مداخله اولیه و ارجاع پرونده به مراجع ذی صلاح ایفا می کند. گزارش های مردمی و دخالت به موقع این نهاد می تواند جان و آینده بسیاری از کودکان را نجات دهد.

بسیار حائز اهمیت است که والدین بدانند نخواستن صرفاً به دلیل دلایل شخصی، مسائل عاطفی موقت، یا اختلافات خانوادگی، هرگز منجر به پذیرش کودک از سوی بهزیستی نمی شود. برای واگذاری، باید دلایل موجه، پایدار و کارشناسی شده ای وجود داشته باشد که بهزیستی و مراجع قضایی آن ها را تأیید کنند. هدف نهایی، همیشه حفظ کودک در کنار خانواده زیستی اش در یک محیط امن و پایدار است.

مراحل قانونی و اداری واگذاری فرزند به بهزیستی: گام به گام تا سرپرستی نوین

فرایند واگذاری فرزند به سازمان بهزیستی، یک مسیر پیچیده و چندمرحله ای است که نیازمند هماهنگی بین نهادهای مختلف دولتی، به ویژه بهزیستی و مراجع قضایی، است. این مراحل با هدف اطمینان از رعایت مصلحت عالیه کودک و اتخاذ بهترین تصمیم برای آینده او طراحی شده اند. در ادامه، گام های اصلی این فرایند تشریح می شود:

گام اول: تماس با اورژانس اجتماعی (123) یا مراجعه حضوری

اولین قدم برای افرادی که قصد واگذاری فرزند خود را دارند یا در معرض شرایطی هستند که نیاز به حمایت بهزیستی احساس می شود، تماس با اورژانس اجتماعی با شماره 123 است. این نهاد تخصصی، اولین خط تماس برای رسیدگی به مسائل اجتماعی حاد و اضطراری، از جمله مشکلات کودکان و خانواده است. همچنین، مراجعه حضوری به نزدیکترین اداره بهزیستی محل سکونت نیز می تواند آغازگر این فرایند باشد. در این مرحله، فرد متقاضی یا گزارش دهنده، درخواست خود را مطرح کرده و شرح کاملی از وضعیت، دلایل و شرایط موجود ارائه می دهد. این شرح وضعیت پایه و اساس تشکیل پرونده اولیه را فراهم می کند.

گام دوم: تشکیل پرونده و انجام بازدیدها و کارشناسی های مددکاری

پس از تماس اولیه، یک پرونده برای خانواده تشکیل می شود. مددکاران اجتماعی و روانشناسان متخصص بهزیستی، مسئولیت بررسی دقیق شرایط زندگی خانواده را بر عهده می گیرند. این بررسی ها شامل بازدید از منزل، مصاحبه های عمیق با والدین، کودک (در صورت توانایی تکلم و درک)، و سایر افراد مرتبط با خانواده می شود. هدف این کارشناسی، ارزیابی کامل وضعیت جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی خانواده است. در این مرحله، بهزیستی تلاش حداکثری خود را برای ارائه راهکارهای حمایتی و حفظ انسجام خانواده به کار می گیرد. این راهکارها می تواند شامل مشاوره های خانواده، روان درمانی، کمک های موردی مالی یا معیشتی، و معرفی به مراکز درمانی یا توانبخشی باشد. باور بر این است که بهترین مکان برای رشد کودک، خانواده زیستی اوست و تنها در صورت عدم موفقیت تمامی این تلاش ها، گزینه واگذاری به صورت جدی تر مورد بررسی قرار می گیرد.

گام سوم: ارجاع پرونده به مراجع قضایی (دادگاه خانواده)

اگر پس از تمامی تلاش های مددکاری و مشاوره ای، تیم کارشناسی بهزیستی به این نتیجه برسد که امکان نگهداری کودک در خانواده وجود ندارد و شرایط بی سرپرستی یا بدسرپرستی کاملاً احراز شده است، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. این مرحله بسیار حساس است، زیرا تصمیم نهایی در مورد سلب حضانت از والدین و واگذاری کودک، بر عهده قاضی دادگاه است. بهزیستی در این مرحله، تمامی مستندات، گزارش های کارشناسی و نتایج بررسی های خود را به دادگاه ارائه می دهد.

گام چهارم: صدور حکم قضایی

دادگاه خانواده، با بررسی دقیق تمامی ابعاد پرونده، شواهد و مدارک ارائه شده، و با در نظر گرفتن مصلحت عالیه طفل، حکم صادر می کند. این حکم می تواند شامل سلب حضانت از والدین، واگذاری سرپرستی موقت به بهزیستی، یا حتی واگذاری سرپرستی دائم به این سازمان باشد. مصلحت کودک به این معناست که دادگاه تصمیمی را اتخاذ کند که بهترین آینده و بیشترین امنیت را برای کودک فراهم آورد، حتی اگر این تصمیم با خواست والدین متفاوت باشد. این مرحله قانونی، ضمانت اجرایی برای حمایت از حقوق کودک است.

گام پنجم: پذیرش کودک در مراکز بهزیستی و برنامه های جایگزین

پس از صدور حکم قضایی، کودک به طور رسمی تحت حمایت سازمان بهزیستی قرار می گیرد. در این مرحله، کودک ممکن است به یکی از مراکز شبانه روزی بهزیستی منتقل شود. این مراکز شامل شیرخوارگاه ها (برای نوزادان و خردسالان)، خانه های کودک و نوجوان (برای سنین بالاتر) هستند. با این حال، بهزیستی همواره تلاش می کند تا به جای نگهداری در مراکز، کودکان را در برنامه های جایگزین و خانوادگی قرار دهد. این برنامه ها عبارتند از:

• خانواده بستگان: در اولویت قرار دادن بستگان درجه یک یا دو که واجد شرایط نگهداری از کودک باشند.
• خانواده جایگزین (امین موقت): خانواده هایی که به صورت موقت سرپرستی کودک را بر عهده می گیرند.
• فرزندپذیری (فرزندخواندگی): در نهایت، اگر هیچ یک از راه حل های قبلی ممکن نباشد، کودک واجد شرایط فرزندخواندگی به خانواده های متقاضی سپرده می شود تا در محیطی پایدار و loving رشد کند.

این مراحل، نشان دهنده مسئولیت پذیری بالای نظام حمایتی کشور در قبال کودکان آسیب پذیر است و تضمین می کند که هیچ کودکی بدون سرپرست و حامی رها نخواهد شد.

مدارک مورد نیاز برای تشکیل پرونده اولیه: آماده سازی اسناد

برای آغاز فرایند بررسی و تشکیل پرونده واگذاری فرزند به بهزیستی، متقاضیان باید مدارک اولیه ای را به این سازمان ارائه دهند. این مدارک به مددکاران کمک می کند تا اطلاعات اولیه و لازم را برای ارزیابی وضعیت خانوادگی و شرایط کودک در اختیار داشته باشند. لازم به ذکر است که این لیست می تواند بر اساس شرایط خاص هر مورد و نظر کارشناس مربوطه در بهزیستی، تغییر کند یا مدارک تکمیلی درخواست شود.

مدارک اولیه معمولاً شامل موارد زیر است:

• شناسنامه و کارت ملی والدین و فرزندان: برای اثبات هویت و رابطه خویشاوندی.
• مدارک اثبات مشکلات و وضعیت اضطراری:
  • گواهی پزشکی: در صورت وجود بیماری های صعب العلاج یا روانی والدین یا خود کودک، باید گواهی از پزشک متخصص ارائه شود.
  • حکم قضایی: در صورتی که سلب حضانت یا مشکلات حقوقی دیگری پیشتر توسط دادگاه صادر شده باشد.
  • گواهی فوت: در موارد بی سرپرستی ناشی از فوت والدین یا یکی از آن ها.
  • اسناد مالی: در صورت ادعای فقر شدید، ممکن است مدارکی مانند گواهی عدم تمکن مالی، فیش حقوقی، یا مدارکی که وضعیت اقتصادی خانواده را نشان دهد، درخواست شود.
  • گواهی عدم سوء پیشینه: برای والدین، در صورتی که ابهامی در مورد صلاحیت اخلاقی وجود داشته باشد.
  • مدارک مربوط به اعتیاد: در صورت وجود اعتیاد، مدارک یا گزارش های مربوط به آن.

تهیه دقیق و کامل این مدارک در مراحل اولیه، می تواند به تسریع فرایند کارشناسی و تصمیم گیری کمک کند. همچنین، صداقت و شفافیت در ارائه اطلاعات، نقش مهمی در جلب اعتماد کارشناسان و ارائه بهترین راه حل برای کودک دارد. از آنجا که هر پرونده شرایط منحصر به فرد خود را دارد، بهتر است پیش از مراجعه، با اورژانس اجتماعی (123) یا اداره بهزیستی محل سکونت تماس گرفته و از لیست دقیق مدارک مورد نیاز مطلع شوید.

آیا امکان بازپس گیری فرزند از بهزیستی وجود دارد؟

تصمیم به واگذاری فرزند به بهزیستی، هرچند یک اقدام نهایی و معمولاً دشوار است، اما همیشه به معنای قطع کامل و دائمی ارتباط والدین با فرزند نیست. در بسیاری از موارد، والدین یا سرپرستان قانونی که در گذشته به دلایلی فرزند خود را به بهزیستی سپرده اند، پس از رفع موانع اولیه و بهبود شرایط زندگی خود، می توانند درخواست بازپس گیری فرزند را مطرح کنند. این امکان، با رعایت شرایط و مراحل قانونی مشخص، در نظر گرفته شده است تا در صورت احراز مجدد صلاحیت والدین، پیوند خانوادگی بازیابی شود.

شرایط و مراحل بازپس گیری فرزند از بهزیستی معمولاً شامل موارد زیر است:

1. رفع موانع اولیه: مهمترین شرط، رفع دلایل و موانعی است که در ابتدا منجر به واگذاری فرزند شده بود. به عنوان مثال، اگر دلیل واگذاری اعتیاد والدین بوده، باید گواهی ترک اعتیاد و پایداری در پاکی ارائه شود. اگر فقر شدید عامل بوده، باید اثبات شود که وضعیت مالی بهبود یافته و توانایی تأمین نیازهای اساسی کودک فراهم شده است. در مورد بیماری های روانی یا جسمی نیز، باید گواهی بهبود یا کنترل بیماری ارائه گردد.
2. احراز مجدد صلاحیت والدین: والدین متقاضی بازپس گیری فرزند، باید مجدداً توانایی و شایستگی خود را برای نگهداری، تربیت و فراهم آوردن محیطی امن و سالم برای رشد کودک اثبات کنند. این ارزیابی توسط مددکاران اجتماعی و روانشناسان بهزیستی و از طریق بازدیدهای منزل، مصاحبه و بررسی مستندات صورت می گیرد.
3. رعایت مصلحت طفل: همانند فرایند واگذاری، در فرایند بازپس گیری نیز مصلحت عالیه طفل در اولویت قرار دارد. دادگاه و بهزیستی باید اطمینان حاصل کنند که بازگشت کودک به آغوش والدین، به نفع روحی، روانی و آینده او خواهد بود و هیچ گونه آسیبی به او وارد نمی کند. اگر کودک به خانواده دیگری به فرزندخواندگی سپرده شده باشد و با آن ها پیوند عاطفی قوی برقرار کرده باشد، یا اگر بازگشت به والدین فعلی باعث آسیب روانی به کودک شود، ممکن است درخواست بازپس گیری پذیرفته نشود.
4. مراحل قانونی و قضایی: درخواست بازپس گیری باید از طریق مراجع قانونی و دادگاه خانواده پیگیری شود. بهزیستی گزارش های خود را به دادگاه ارائه می دهد و دادگاه پس از بررسی تمامی جوانب، حکم نهایی را صادر می کند. این فرایند نیز نیازمند صبر و همکاری با کارشناسان مربوطه است.

امکان بازپس گیری فرزند، نشان دهنده نگاه امیدبخش و حمایتی قانون به احیای پیوندهای خانوادگی است، اما همواره با تأکید بر سلامت و مصلحت کودک انجام می پذیرد.

حمایت های بهزیستی از خانواده های در معرض آسیب: پیشگیری از واگذاری

یکی از مهمترین اهداف سازمان بهزیستی، نه تنها رسیدگی به کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، بلکه پیشگیری از فروپاشی خانواده ها و واگذاری فرزندان است. این سازمان باور دارد که بهترین محیط برای رشد و تربیت یک کودک، کانون گرم خانواده زیستی اوست و از این رو، تلاش می کند تا با ارائه خدمات حمایتی متنوع، خانواده هایی که در معرض آسیب قرار دارند را توانمند سازد تا بتوانند فرزندان خود را نگهداری کنند. این اقدامات پیشگیرانه، نقش حیاتی در حفظ سلامت اجتماعی و کاهش تعداد کودکان نیازمند سرپرستی ایفا می کنند.

خدمات حمایتی بهزیستی به خانواده های در معرض آسیب شامل موارد زیر است:

1. خدمات مشاوره خانواده، فردی و روانشناسی: بهزیستی مراکز مشاوره متعددی را در سراسر کشور راه اندازی کرده است که خدمات مشاوره ای در زمینه های خانواده، زوج درمانی، فرزندپروری، کنترل خشم، اعتیاد و سایر مشکلات روانی و اجتماعی را به صورت رایگان یا با هزینه اندک ارائه می دهند. این مشاوره ها می توانند به والدین در حل مشکلات، بهبود ارتباطات خانوادگی و افزایش مهارت های لازم برای نگهداری از فرزند کمک کنند.
2. کمک های مالی و معیشتی: در صورتی که فقر و عدم تمکن مالی، یکی از عوامل اصلی در معرض آسیب قرار گرفتن خانواده باشد، بهزیستی پس از بررسی های لازم و احراز واجد شرایط بودن، کمک های مالی و معیشتی موردی یا مستمر را در چارچوب پروتکل های خود به خانواده ها ارائه می دهد. این کمک ها می تواند شامل کمک هزینه زندگی، تأمین سبد کالا، یا حمایت برای ایجاد شغل باشد. هدف این است که نیازهای اولیه کودک تأمین شود تا خانواده مجبور به واگذاری او نباشد.
3. آموزش مهارت های فرزندپروری و زندگی: بسیاری از والدین به دلیل نداشتن مهارت های کافی در فرزندپروری یا مواجهه با مشکلات زندگی، در نگهداری از فرزندان خود با چالش مواجه می شوند. بهزیستی دوره ها و کارگاه های آموزشی مختلفی را در زمینه مهارت های فرزندپروری، کنترل استرس، حل مسئله و مهارت های زندگی برگزار می کند تا والدین بتوانند با آگاهی و توانمندی بیشتری به وظایف خود عمل کنند.
4. معرفی به سایر نهادهای حمایتی: بهزیستی با سایر نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد امام خمینی (ره)، مراکز درمانی و سازمان های مردم نهاد همکاری نزدیکی دارد. در صورت نیاز، خانواده ها به این نهادها معرفی می شوند تا از خدمات تخصصی تر آن ها، مانند درمان رایگان، اشتغال زایی، یا کمک های تحصیلی بهره مند شوند.

تأکید اصلی بهزیستی بر این است که با مداخله به موقع و ارائه حمایت های لازم، بتواند از واگذاری کودکان جلوگیری کرده و محیطی امن و بالنده را در درون خانواده برای آن ها فراهم آورد. این رویکرد، نه تنها از جدایی کودک از والدین جلوگیری می کند، بلکه به تقویت بنیان خانواده و کاهش آسیب های اجتماعی نیز کمک شایانی می کند. خانواده ها و افرادی که در شرایط دشوار قرار دارند، باید بدانند که بهزیستی اولین گام برای کمک و حمایت است.

نتیجه گیری: اهمیت تصمیم گیری مسئولانه و جستجوی کمک برای حفظ کانون خانواده

تصمیم گیری در مورد شرایط دادن بچه به بهزیستی یکی از پرچالش ترین و حساس ترین موضوعاتی است که یک خانواده می تواند با آن روبه رو شود. همان طور که در این مقاله بررسی شد، واگذاری فرزند به سازمان بهزیستی یک اقدام نهایی است که تنها در شرایط بسیار خاص، پس از کارشناسی های دقیق و با حکم مراجع قضایی صورت می گیرد. هدف اصلی از تمامی این فرایندها، نه جدایی کودکان از خانواده هایشان، بلکه تضمین مصلحت عالیه و آینده ای امن برای کودک است.

بهزیستی به عنوان یک نهاد حمایتی، اولویت خود را بر حفظ فرزند در کنار خانواده زیستی او می داند و پیش از هرگونه تصمیم برای واگذاری، تمامی تلاش خود را برای ارائه مشاوره ها، آموزش ها و حمایت های مالی و معیشتی به کار می گیرد. این خدمات با هدف توانمندسازی خانواده ها و پیشگیری از فروپاشی کانون آن ارائه می شوند. بنابراین، برای والدینی که در شرایط دشوار قرار گرفته اند و نگران آینده فرزندان خود هستند، اولین و مهمترین گام، جستجوی کمک و مشاوره است.

تماس با اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳ می تواند نقطه شروعی برای دریافت این حمایت ها باشد. این نهاد با رویکردی دلسوزانه و تخصصی، شما را در بررسی شرایط، یافتن راه حل های جایگزین و طی کردن مراحل قانونی یاری خواهد کرد. مهم است که بدانیم هر مشکلی راه حلی دارد و با کمک متخصصان، می توان بر بسیاری از چالش ها غلبه کرد و از جدایی ناگزیر فرزندان از والدین جلوگیری نمود. در نهایت، تصمیم گیری مسئولانه و با آگاهی کامل، می تواند بهترین مسیر را برای همه اعضای خانواده، به ویژه کودکان، روشن سازد.