مزاحمت نوامیس یعنی چه

مزاحمت نوامیس به معنای هرگونه تعرض، توهین، یا ایجاد آزار و اذیت کلامی یا فیزیکی نسبت به زنان و اطفال در اماکن عمومی و معابر است که با استفاده از الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت آن ها صورت می گیرد. این رفتارها نه تنها موجب سلب آسایش و امنیت افراد می شود، بلکه طبق قانون مجازات اسلامی، جرم محسوب شده و مستوجب کیفر است.

امنیت روانی و جسمی شهروندان، به ویژه زنان و کودکان، یکی از ستون های اصلی جامعه ای سالم و پویاست. در هر جامعه ای، وجود قوانینی که از افراد در برابر تعرض و آزار محافظت کند، ضروری است. این قوانین به منظور حفظ کرامت انسانی، تضمین آزادی های فردی و جلوگیری از هرگونه رفتار خارج از عرف و شرع وضع می شوند. در حقوق ایران نیز، مقوله «مزاحمت نوامیس» از اهمیت ویژه ای برخوردار است و قانون گذار برای مقابله با این پدیده، تدابیر و مجازات هایی را پیش بینی کرده است.

این مقاله به بررسی جامع مفهوم مزاحمت نوامیس، ارکان تشکیل دهنده آن، مصادیق رایج، مجازات های قانونی، نحوه اثبات و مراحل پیگیری حقوقی آن می پردازد. هدف این است که درک روشن و دقیقی از این جرم و ابعاد آن برای هر فردی که با این مسئله مواجه شده یا خواهان افزایش آگاهی خود در این زمینه است، فراهم شود. با قدم گذاشتن در مسیر این شناخت، افراد می توانند بهتر از حقوق خود دفاع کنند و به حفظ امنیتی که شایسته هر شهروند است، یاری رسانند.

مفهوم «نوامیس» در اصطلاح حقوقی و قانونی ایران

شاید در ابتدا این سوال به ذهن برسد که منظور از کلمه «نوامیس» در بافت حقوقی و قانونی ایران چیست و شامل چه کسانی می شود. این واژه در نگاه اول می تواند طیف وسیعی از افراد را در بر گیرد، اما در ماده 619 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات، که به صراحت به جرم مزاحمت نوامیس پرداخته است، دامنه آن به طور مشخص تعیین شده است. بر اساس این ماده قانونی، «نوامیس» به طور خاص به زنان و اطفال اطلاق می گردد.

این تعریف قانونی، بیانگر حساسیت و توجه ویژه قانون گذار به آسیب پذیری بیشتر این دو گروه در جامعه است. زنان و کودکان، به دلایل مختلف اجتماعی، جسمی و روانی، ممکن است بیش از سایر اقشار در معرض انواع مزاحمت ها و تعرض ها قرار گیرند. بنابراین، قانون با اختصاص یک ماده مشخص به حمایت از این گروه ها، تلاش کرده است تا چارچوبی محکم برای حفظ امنیت و کرامت آن ها ایجاد کند. این رویکرد قانونی، به همه یادآوری می کند که حرمت زنان و اطفال، چه در محیط های عمومی و چه در تعاملات اجتماعی، باید حفظ شود و هرگونه تخطی از این حریم، پیامدهای قانونی خواهد داشت.

تعریف قانونی جرم مزاحمت نوامیس: ماده 619 قانون مجازات اسلامی

برای درک دقیق تر جرم مزاحمت نوامیس، ضروری است که به منبع اصلی قانونی آن، یعنی ماده 619 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) رجوع کنیم. این ماده به وضوح بیان می دارد: «هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید به حبس از دو تا شش ماه و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»

این ماده قانونی، با کلماتی دقیق، مصادیق رفتارهای مجرمانه را مشخص کرده است. تعرض و مزاحمت در اینجا تنها به معنای اقدامات فیزیکی نیست، بلکه هرگونه رفتار کلامی یا حرکات ایذایی که با شئون و حیثیت زنان و اطفال مغایرت داشته باشد، شامل آن می شود. در واقع، هدف قانون گذار فراهم آوردن بستری امن برای تردد و حضور زنان و کودکان در جامعه است، به طوری که از هرگونه آزار و اذیت مصون بمانند.

این جرم از نظر حقوقی با جرایم مشابهی مانند آزار و اذیت جنسی یا توهین عمومی تفاوت هایی دارد. مزاحمت نوامیس به طور خاص بر تعرض یا آزار و اذیت (چه کلامی و چه رفتاری) در اماکن عمومی تمرکز دارد، در حالی که آزار جنسی می تواند در محیط های خصوصی نیز اتفاق بیفتد و معمولاً دارای ابعاد شدیدتری است. همچنین، توهین عمومی ممکن است شامل هر فردی شود، اما مزاحمت نوامیس به گروه خاصی (زنان و اطفال) و مکان خاصی (اماکن عمومی و معابر) محدود می شود، که این ویژگی ها آن را به جرمی متمایز تبدیل می کند.

بر اساس ماده 619 قانون مجازات اسلامی، تعرض، مزاحمت یا توهین با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به اطفال یا زنان در اماکن عمومی یا معابر، جرم محسوب شده و مستوجب حبس از دو تا شش ماه و تا 74 ضربه شلاق تعزیری است.

ارکان تشکیل دهنده جرم مزاحمت نوامیس

همانند هر جرم دیگری در نظام حقوقی، «مزاحمت نوامیس» نیز برای تحقق نیازمند وجود سه رکن اصلی است: رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی. درک این ارکان به ما کمک می کند تا مرزهای دقیق این جرم را بشناسیم و از سوءتفاهم ها جلوگیری کنیم.

عنصر قانونی: پشتوانه جرم انگاری

عنصر قانونی جرم مزاحمت نوامیس، همان ماده 619 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات است. این ماده به صراحت و وضوح، این رفتار را جرم انگاری کرده و برای مرتکبان آن مجازات تعیین نموده است. وجود این ماده قانونی به ما اطمینان می دهد که هیچ کس نمی تواند بدون مجازات از تعرض و مزاحمت به زنان و اطفال در امان بماند و حقوق آنان از حمایت قانونی برخوردار است. این یعنی هر رفتاری که در این ماده توصیف شده، خارج از دایره مجازات نخواهد بود.

عنصر مادی: ظهور رفتار مجرمانه

عنصر مادی، به معنای همان رفتار فیزیکی یا کلامی است که جرم را محقق می کند. در مورد مزاحمت نوامیس، این عنصر شامل طیف وسیعی از اقدامات می شود که برخی از رایج ترین آن ها عبارتند از:

• تعرض یا مزاحمت: این موارد می تواند شامل تعقیب کردن فرد در خیابان، تنه زدن های عمدی، لمس یا نوازش های ناخواسته، یا حتی خیره شدن های آزاردهنده و طولانی مدت باشد که احساس ناامنی در فرد ایجاد می کند.
• توهین با الفاظ: متلک پرانی، استفاده از دشنام و عبارات رکیک، کنایه های زشت، یا هرگونه کلامی که با هدف تحقیر یا آزار زنان و اطفال بیان شود، در این دسته قرار می گیرد.
• توهین با حرکات: گاهی اوقات، زبان بدن به اندازه کلمات گویاست. ایما و اشاره های زشت، حرکات بدن که مخالف شئون اخلاقی و اجتماعی باشند، و رفتارهایی که قصد تمسخر یا آزار دارند، مصداق توهین با حرکات هستند.

نکته مهم در عنصر مادی این است که جرم مزاحمت نوامیس یک «فعل مثبت» است، یعنی برای وقوع آن لازم است که فرد مرتکب، عملی را انجام دهد. صرف «ترک فعل» (انجام ندادن کاری) معمولاً به تنهایی موجب تحقق این جرم نمی شود. همچنین، این جرم «مقید به نتیجه» نیست؛ به این معنا که حتی اگر مزاحمت یا توهین انجام شده، لزوماً منجر به آسیب جدی یا نتیجه خاصی در قربانی نشود، صرف انجام خود عمل (مزاحمت یا توهین) برای تحقق جرم کافی است.

عنصر معنوی (قصد مجرمانه): نیت پنهان

عنصر معنوی، به نیت و قصد درونی فرد مرتکب اشاره دارد. در جرم مزاحمت نوامیس، لازم است که فرد با «سوء نیت» و «عمد» اقدام به انجام این رفتارها کرده باشد. یعنی فرد با علم و آگاهی نسبت به این که عملش مزاحمت آمیز یا توهین آمیز است، دست به آن بزند.

این قصد مجرمانه در لحظه وقوع جرم، «مفروض» تلقی می شود. به این معنا که فرض بر این است که مرتکب با نیت قبلی اقدام به مزاحمت کرده، مگر اینکه خودش بتواند خلاف آن را اثبات کند. برای مثال، اگر کسی خانمی را به شکلی که مزاحمت به نظر برسد تعقیب کند، فرض بر این است که قصد مزاحمت داشته است. در این شرایط، بار اثبات عدم قصد مزاحمت بر دوش خود تعقیب کننده خواهد بود. این رویکرد، حمایت قوی تری از قربانیان فراهم می آورد، زیرا آن ها دیگر نیازی به اثبات قصد درونی مجرم ندارند و صرف وقوع عمل برای رسیدگی کافی است.

مصادیق رایج و محل وقوع جرم مزاحمت نوامیس

جرم مزاحمت نوامیس، به دلیل گستردگی مصادیق و تنوع رفتارهای ایذایی، می تواند در اشکال مختلفی بروز یابد. شناخت این مصادیق به ما کمک می کند تا درک بهتری از دامنه شمول این جرم داشته باشیم و بتوانیم در صورت مشاهده یا تجربه، آن را به درستی تشخیص دهیم.

انواع مزاحمت ها: از کلام تا رفتار

مزاحمت ها می توانند ابعاد گوناگونی داشته باشند که همگی در نهایت به سلب آسایش و هتک حیثیت زنان و اطفال منجر می شوند:

• مزاحمت های خیابانی (در معابر عمومی): این نوع مزاحمت ها شایع ترین شکل از مزاحمت نوامیس هستند. نمونه های آن شامل متلک پرانی، سوت زدن های آزاردهنده، کنایه های جنسیتی، تعقیب کردن فرد، یا تنه زدن های عمدی در خیابان، کوچه، بازار، پارک، و سایر اماکن عمومی است. این رفتارها فضایی ناامن برای تردد و حضور زنان و کودکان ایجاد می کند.
• مزاحمت های کلامی و غیرکلامی: مزاحمت های کلامی فراتر از متلک پرانی، می تواند شامل استفاده از الفاظ رکیک، دشنام، عبارات تهدیدآمیز یا تحقیرآمیز باشد. مزاحمت های غیرکلامی نیز شامل ایما و اشاره های زشت، چشمک زدن های نامناسب، خیره شدن های طولانی، یا هر حرکت بدنی است که با هدف آزار یا توهین انجام شود.
• مزاحمت های با ماهیت جنسی: این دسته از مزاحمت ها، با هدف و انگیزه جنسی صورت می گیرند و شامل هرگونه رفتار فیزیکی یا کلامی است که جنبه جنسی داشته و بدون رضایت فرد انجام شود. لمس یا نوازش ناخواسته، پیشنهادهای جنسی و یا نمایش رفتارهای جنسی نامناسب در انظار عمومی، از جمله این موارد هستند.

محل وقوع جرم: اماکن عمومی

همانطور که ماده 619 قانون مجازات اسلامی تصریح می کند، یکی از شرایط اساسی برای تحقق جرم مزاحمت نوامیس، وقوع آن در «اماکن عمومی یا معابر» است. این شرط به منظور تمایز قائل شدن بین این جرم و سایر جرایم مشابه که ممکن است در فضاهای خصوصی رخ دهند، اهمیت دارد.

از جمله اماکن عمومی که جرم مزاحمت نوامیس در آن ها قابلیت وقوع دارد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خیابان ها و کوچه ها
• میدان ها و چهارراه ها
• بازارها و مراکز خرید
• پارک ها و فضاهای سبز عمومی
• وسایل نقلیه عمومی (مانند اتوبوس، مترو، تاکسی)
• سینماها، تئاترها، و سالن های همایش
• مساجد و اماکن مذهبی در زمان حضور عمومی

تأکید بر «اماکن عمومی و معابر» به این دلیل است که هدف اصلی این ماده، حفظ نظم عمومی و امنیت روانی در فضاهایی است که همه شهروندان حق استفاده از آن ها را دارند. باید توجه داشت که مزاحمت های تلفنی یا پیامکی، اگرچه خود جرم محسوب می شوند و مجازات دارند، اما تحت شمول ماده 619 قانون مجازات اسلامی قرار نمی گیرند و جرم جداگانه ای به شمار می روند، زیرا محل وقوع آن ها فضای عمومی نیست.

مجازات جرم مزاحمت نوامیس

شناخت مجازات های قانونی تعیین شده برای جرم مزاحمت نوامیس، به مرتکبان هشدار می دهد و به قربانیان دلگرمی می بخشد که قانون از حقوق آن ها حمایت می کند. این مجازات ها با هدف ایجاد بازدارندگی و حفظ نظم و امنیت عمومی وضع شده اند.

مجازات اصلی: بر اساس ماده 619 قانون مجازات اسلامی

همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره شد، ماده 619 قانون مجازات اسلامی به صراحت مجازات اصلی برای مرتکبین جرم مزاحمت نوامیس را تعیین کرده است. بر اساس این ماده، هر کسی که در اماکن عمومی یا معابر مرتکب این جرم شود، به یکی از دو مجازات زیر محکوم خواهد شد:

• حبس: از دو تا شش ماه.
• شلاق تعزیری: تا 74 ضربه.

نکته مهم اینجاست که تعیین یکی از این دو مجازات یا هر دوی آن ها (با توجه به شرایط پرونده و تشخیص قاضی) از سوی دادگاه صورت می گیرد. هدف از این مجازات ها، علاوه بر تنبیه مرتکب، ایجاد فضایی امن و آرام برای حضور زنان و اطفال در اجتماع است.

مجازات تشدید شده: توطئه قبلی یا اقدام جمعی (ماده 620 قانون مجازات اسلامی)

قانون گذار در ماده 620 قانون مجازات اسلامی، برای مواردی که جرم مزاحمت نوامیس با سازماندهی و برنامه ریزی قبلی یا به صورت گروهی انجام شود، مجازات سنگین تری را پیش بینی کرده است. این ماده بیان می دارد: «هرگاه جرم مزاحمت بانوان در نتیجه توطئه قبلی و یا به صورت دسته جمعی واقع شود هر یک از مرتکبین به حداکثر مجازات مقرر محکوم خواهند شد.»

این بدان معناست که اگر چند نفر با هم تبانی کنند و به صورت هماهنگ یا گروهی اقدام به مزاحمت برای زنان یا اطفال نمایند، هر یک از آن ها به حداکثر میزان مجازات تعیین شده در ماده 619، یعنی شش ماه حبس و 74 ضربه شلاق، محکوم خواهند شد. این رویکرد قانونی، نشان دهنده حساسیت بیشتر قانون گذار نسبت به جرایم سازمان یافته یا گروهی است که می توانند آسیب و رعب و وحشت بیشتری در جامعه ایجاد کنند.

جنبه عمومی جرم و تاثیر گذشت شاکی

جرم مزاحمت نوامیس، از جمله جرایمی است که دارای «جنبه عمومی» است. این یعنی این جرم تنها به فرد قربانی آسیب نمی رساند، بلکه نظم و امنیت عمومی جامعه را نیز خدشه دار می کند. به همین دلیل، حتی اگر شاکی (قربانی) از شکایت خود صرف نظر کند یا اعلام گذشت نماید، جنبه عمومی جرم همچنان باقی مانده و دستگاه قضایی مکلف به رسیدگی و اعمال مجازات است.

با این حال، گذشت شاکی بی تأثیر نخواهد بود. در بسیاری از موارد، گذشت شاکی می تواند به عنوان یکی از «جهات تخفیف مجازات» در نظر گرفته شود. قاضی با در نظر گرفتن این گذشت، ممکن است مجازات حبس را به حداقل قانونی کاهش دهد یا حتی آن را به مجازات دیگری مانند جزای نقدی تبدیل کند. این امر به مرتکب این امکان را می دهد که با جلب رضایت قربانی، تا حدی از شدت مجازات خود بکاهد، اما مسئولیت کیفری او به طور کامل از بین نمی رود.

قربانیان و شرایط اثبات جرم مزاحمت نوامیس

درک اینکه چه کسانی می توانند قربانی این جرم باشند و چگونه می توان آن را اثبات کرد، برای همه شهروندان، به ویژه برای کسانی که در معرض این نوع آزارها قرار می گیرند، حیاتی است.

قربانیان جرم: حمایت قانونی خاص

همانطور که از نام «مزاحمت نوامیس» و نص صریح ماده 619 قانون مجازات اسلامی برمی آید، قربانیان این جرم به طور خاص «زنان» و «اطفال» هستند. این یعنی قانون گذار با توجه به آسیب پذیری بیشتر این دو گروه، برای آن ها حمایت قانونی ویژه ای در نظر گرفته است.

مهم است که توجه داشته باشیم مزاحمت یا توهین به مردان، اگرچه ممکن است تحت عناوین مجرمانه دیگری مانند توهین یا افترا قابل پیگیری باشد، اما مشمول ماده 619 قانون مجازات اسلامی و جرم «مزاحمت نوامیس» نخواهد شد. این تفکیک قانونی، ماهیت حمایتی خاص این ماده را نشان می دهد و بر ضرورت حفاظت از حریم زنان و کودکان در فضاهای عمومی تأکید می کند.

راه های اثبات جرم: شواهد و مدارک

اثبات جرم مزاحمت نوامیس، مانند بسیاری از جرایم دیگر، به جمع آوری شواهد و مدارک متقن نیاز دارد. هرچه دلایل و مستندات قوی تری در اختیار مراجع قضایی قرار گیرد، احتمال اثبات جرم و مجازات مرتکب بیشتر خواهد شد. برخی از مهم ترین راه های اثبات این جرم عبارتند از:

1. شهادت شهود: اگر فرد یا افرادی در زمان وقوع جرم حضور داشته اند و شاهد مزاحمت یا توهین بوده اند، شهادت آن ها می تواند نقش بسیار مهمی در اثبات جرم داشته باشد. تعداد و کیفیت شهادت شهود در این زمینه حائز اهمیت است.
2. گزارش ضابطین قضایی (نیروی انتظامی): در بسیاری از موارد، قربانیان بلافاصله پس از وقوع جرم به نیروی انتظامی مراجعه می کنند. گزارشات تنظیم شده توسط مأمورین، مشاهدات آن ها، و تحقیقات اولیه ای که انجام می دهند، می تواند به عنوان مدرک معتبر در دادگاه مورد استناد قرار گیرد.
3. اقرار متهم: اگر متهم در مراحل بازجویی یا در دادگاه به ارتکاب جرم اقرار کند، این اقرار خود دلیل محکمی برای اثبات جرم است. البته، اقرار باید آگاهانه و بدون اکراه باشد.
4. ثبت وقایع توسط دوربین های مداربسته: در اماکن عمومی، مغازه ها، ساختمان ها و حتی وسایل نقلیه عمومی، ممکن است دوربین های مداربسته نصب شده باشند. تصاویر و فیلم های ضبط شده توسط این دوربین ها، در صورتی که صحنه وقوع جرم را به وضوح نشان دهند، می توانند به عنوان دلایل قوی و غیرقابل انکار مورد استفاده قرار گیرند.
5. سایر قرائن و امارات: هرگونه مدرک دیگری که به طور غیرمستقیم بر وقوع جرم دلالت کند، می تواند به عنوان قرینه یا اماره مورد توجه قرار گیرد. این موارد می تواند شامل فیلم و عکس های تهیه شده توسط خود قربانی یا دیگران، صدای ضبط شده، پیامک ها یا هرگونه مدرک دیجیتالی باشد. در کنار هم قرار گرفتن این قرائن می تواند پازل اثبات جرم را کامل کند.

توجه به این نکته ضروری است که در بسیاری از موارد، افراد به دلیل شرم یا ترس، از پیگیری قانونی خودداری می کنند. اما با توجه به جنبه عمومی این جرم و حمایت های قانونی موجود، عدم سکوت و پیگیری حقوقی می تواند به حفظ امنیت جامعه و جلوگیری از تکرار اینگونه رفتارها کمک شایانی کند.

مراحل شکایت و پیگیری حقوقی مزاحمت نوامیس

برای قربانیان جرم مزاحمت نوامیس، دانستن مراحل قانونی برای طرح شکایت و پیگیری حقوقی از اهمیت بالایی برخوردار است. این آگاهی می تواند به آن ها کمک کند تا با اطمینان و اثربخشی بیشتری به دنبال احقاق حق خود باشند.

نحوه طرح شکایت: گام های اولیه

اولین گام برای پیگیری جرم مزاحمت نوامیس، طرح شکایت است. این شکایت می تواند به یکی از دو روش زیر انجام شود:

1. مراجعه به کلانتری: در وهله اول، قربانی می تواند به نزدیک ترین کلانتری محل وقوع جرم مراجعه کرده و شکایت خود را شفاهی یا کتبی مطرح نماید. مأمورین نیروی انتظامی وظیفه دارند شکایت را ثبت کرده و اقدامات اولیه (مانند تحقیقات محلی و جمع آوری شواهد) را انجام دهند و پرونده را جهت ادامه رسیدگی به دادسرا ارسال کنند.
2. مراجعه مستقیم به دادسرا: قربانی می تواند با تنظیم یک شکوائیه کتبی، مستقیماً به دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم مراجعه کند و شکایت خود را ثبت نماید. این شکوائیه باید شامل اطلاعات کامل شاکی، مشخصات متهم (در صورت اطلاع)، شرح دقیق واقعه، زمان و مکان وقوع جرم، و لیست دلایل و مدارک باشد.

تهیه یک شکوائیه کامل و مستدل از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا مبنای رسیدگی های قضایی قرار می گیرد. در صورت عدم آشنایی با روند نگارش شکوائیه، می توان از مشاوران حقوقی یا وکلای دادگستری کمک گرفت.

نقش وکیل در پرونده های مزاحمت نوامیس

حضور وکیل در پرونده های مزاحمت نوامیس، می تواند فرایند پیگیری را به شکل چشمگیری تسهیل کند و احتمال موفقیت را افزایش دهد. یک وکیل متخصص کیفری، می تواند در موارد زیر نقش مؤثری ایفا کند:

• تنظیم شکوائیه: وکیل با دانش حقوقی خود می تواند شکوائیه ای دقیق و مستدل تنظیم کند که تمامی جوانب قانونی را در بر گیرد.
• جمع آوری و ارائه دلایل: وکیل می تواند شاکی را در شناسایی و جمع آوری ادله اثباتی (مانند شهود، مدارک و فیلم) راهنمایی کند و آن ها را به نحو صحیح به دادگاه ارائه دهد.
• پیگیری پرونده: وکیل می تواند مراحل دادرسی در دادسرا و دادگاه را پیگیری کرده و از حقوق شاکی در جلسات بازپرسی و دادگاه دفاع نماید.
• مشاوره حقوقی: وکیل می تواند در طول فرایند به شاکی مشاوره دهد و او را از حقوق و وظایفش آگاه سازد.

صدور قرار بازداشت موقت: تدبیری برای حفظ عدالت

یکی از تدابیر قانونی که در برخی از جرایم، از جمله مزاحمت نوامیس، قابل اعمال است، صدور «قرار بازداشت موقت» برای متهم است. ماده 237 قانون آیین دادرسی کیفری، شرایط صدور این قرار را مشخص کرده است. بر اساس بند «ت» این ماده، در جرایمی مانند ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال که با چاقو یا هر نوع اسلحه انجام شود، صدور قرار بازداشت موقت جایز است، به شرطی که دلایل، قرائن و امارات کافی بر توجه اتهام به متهم دلالت کند.

صدور این قرار، به معنای سلب موقت آزادی متهم است تا تحقیقات به طور کامل انجام شود و از فرار یا تبانی او با دیگران جلوگیری به عمل آید. البته، این قرار تنها در شرایط خاص و با تشخیص مقام قضایی (بازپرس یا دادیار) صادر می شود و مشمول همه موارد مزاحمت نوامیس نیست. هدف از این اقدام، تضمین حسن جریان دادرسی و جلوگیری از اخلال در روند تحقیقات است.

نمونه شکوائیه مزاحمت علیه بانوان: راهنمای عملی

تنظیم یک شکوائیه دقیق و کامل، اولین گام مؤثر در پیگیری قانونی جرم مزاحمت نوامیس است. این بخش با ارائه یک نمونه کلی، به قربانیان کمک می کند تا با ساختار و محتوای یک شکوائیه آشنا شوند و بتوانند شکایت خود را به نحو صحیح تنظیم نمایند. لازم به ذکر است که این صرفاً یک نمونه راهنما است و در هر پرونده ای، باید جزئیات خاص مربوط به همان پرونده در شکوائیه قید شود و در صورت نیاز، از مشاوره حقوقی بهره مند شد.

به نام خدا

دادستان محترم عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

با عرض سلام و ادب و احترام،

موضوع: شکایت از [نام متهم] به اتهام ایجاد مزاحمت و توهین به بانوان (مزاحمت نوامیس)

شاکی/شاکیه:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاکی]
نام پدر: [نام پدر شاکی]
کد ملی: [کد ملی شاکی]
آدرس کامل: [آدرس دقیق شاکی به همراه کد پستی]
شماره تماس: [شماره تماس شاکی]

مشتکی عنه (متهم):
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی متهم در صورت اطلاع]
نام پدر: [نام پدر متهم در صورت اطلاع]
کد ملی: [کد ملی متهم در صورت اطلاع]
آدرس کامل: [آدرس دقیق متهم در صورت اطلاع یا ذکر مجهول المکان]
شماره تماس: [شماره تماس متهم در صورت اطلاع]

شرح شکوائیه:
احتراماً به استحضار عالی می رساند، اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، به تاریخ [تاریخ وقوع جرم]، در ساعت حدود [ساعت وقوع جرم]، در [محل دقیق وقوع جرم، به عنوان مثال: خیابان، کوچه، پارک، وسیله نقلیه عمومی]، هنگامی که مشغول [شرح فعالیت شاکی در زمان وقوع جرم، به عنوان مثال: تردد از محل کار به منزل] بودم، مشتکی عنه با مشخصات فوق الذکر، به اینجانب نزدیک شده و با انجام [شرح دقیق رفتار مزاحمت آمیز یا توهین آمیز، به عنوان مثال: متلک پرانی، دشنام دادن، تعقیب کردن، لمس کردن، خیره شدن، ایما و اشاره زشت]، با الفاظی رکیک و حرکاتی مخالف شئون و حیثیت، موجبات سلب آسایش و امنیت روانی بنده را فراهم آورد.

این عمل مشتکی عنه نه تنها باعث هتک حرمت و آزار و اذیت اینجانب گردید، بلکه امنیت عمومی را نیز در آن مکان به خطر انداخت. اینجانب از وقوع این حادثه عمیقاً متأثر و نگران هستم و خواستار پیگیری جدی این موضوع توسط مراجع قضایی هستم.

دلایل و مدارک:
1.  شهادت شهود (در صورت وجود، ذکر نام و شماره تماس شهود یا درخواست جلب نظر شاهدین محلی)
2.  فیلم دوربین مداربسته [نام مکان دارای دوربین، در صورت وجود]
3.  تصاویر/فیلم تهیه شده با گوشی تلفن همراه (در صورت وجود)
4.  گزارش نیروی انتظامی (در صورت مراجعه قبلی به کلانتری)
5.  [سایر دلایل و مدارک مرتبط]

لذا با استناد به ماده 619 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات، تقاضای تعقیب و تحقیق و رسیدگی به اتهام مزاحمت نوامیس و توهین علیه مشتکی عنه و صدور حکم مقتضی از محضر عالی را دارم.

با احترام فراوان،
[امضاء شاکی]
[تاریخ]

چکیده آراء قضایی و نکات حقوقی مهم

آراء قضایی صادر شده در پرونده های مشابه، می توانند به روشن شدن ابهامات و درک بهتر چگونگی اعمال قوانین در عمل کمک شایانی کنند. این آراء، تفسیرهای قضایی از متن قانون را نشان می دهند و در تصمیم گیری های آتی نیز مورد استناد قرار می گیرند.

تفاوت مزاحمت تلفنی/پیامکی با ماده 619

یکی از نکات مهمی که در آراء قضایی به وضوح مورد تأکید قرار گرفته، تفاوت بین مزاحمت نوامیس موضوع ماده 619 و مزاحمت های تلفنی یا پیامکی است. شرط تحقق جرم مزاحمت نوامیس در ماده 619، وقوع آن در «اماکن عمومی و معابر» است. بنابراین، ارسال پیامک های تهدیدآمیز یا توهین آمیز، یا تماس های تلفنی مزاحمت آمیز، اگرچه خود جرم محسوب می شوند و مجازات دارند، اما تحت شمول ماده 619 قرار نمی گیرند و مصداق جرم مزاحمت نوامیس نیستند. این نوع مزاحمت ها معمولاً تحت مواد قانونی دیگری مانند ماده 641 قانون مجازات اسلامی (مزاحمت تلفنی) یا سایر مواد مربوط به توهین و تهدید رسیدگی می شوند.

تأثیر سابقه آشنایی یا دوستی بر تحقق جرم

برخی از آراء قضایی به این نکته اشاره دارند که «احراز سابقه دوستی شاکیه و متهم، مانع از تحقق بزه ایجاد مزاحمت برای بانوان» است. این به آن معنا نیست که هرگونه مزاحمتی در روابط دوستانه مجاز است، بلکه در این موارد، ممکن است رفتار مورد نظر، به عنوان مزاحمت موضوع ماده 619 تلقی نشود و تحت عناوین مجرمانه دیگری (مانند توهین یا آزار) قابل بررسی باشد. این تمایز نشان می دهد که نیت و قصد اولیه در روابط و نوع ارتباط طرفین در تشخیص نوع جرم می تواند مؤثر باشد، اما این به هیچ وجه دلیلی بر تبرئه شخص یا نادیده گرفتن آزار وارد شده نیست، بلکه صرفاً جنبه تخصصی و حقوقی دارد و باید توسط مراجع قضایی بررسی شود.

تفاوت توهین به عنوان جرم مستقل و توهین به عنوان مقدمه مزاحمت

بر اساس برخی رویه های قضایی، «جرم توهین از مقدمات جرم مزاحمت می باشد و جرم مستقل تلقی نمی گردد.» این نکته بسیار حائز اهمیت است؛ به این معنی که اگر توهین در راستای ایجاد مزاحمت برای زنان یا اطفال در اماکن عمومی و معابر صورت گیرد، و در واقع جزء رفتارهای تشکیل دهنده مزاحمت باشد، دادگاه ممکن است آن را به عنوان یک جرم واحد (مزاحمت نوامیس) در نظر بگیرد و نه دو جرم جداگانه (توهین و مزاحمت). البته، این موضوع بستگی به تشخیص قاضی و جزئیات پرونده دارد. در این شرایط، مجازات به طور معمول بر اساس ماده 619 اعمال می شود که شامل توهین نیز می گردد.

نمونه رأی دادگاه در خصوص جرم مزاحمت بانوان

برای ملموس تر شدن بحث، بررسی یک نمونه رأی دادگاه می تواند بسیار مفید باشد. در یک پرونده واقعی، شاکی از فردی به اتهام مزاحمت بانوان و توهین شکایت کرده بود. شاکیه اظهار داشته که متهم خواستگار او بوده و پس از جواب رد، در محل کار و خیابان برای وی مزاحمت و توهین ایجاد کرده است. متهم نیز اقرار ضمنی به رفاقت قبلی و روبرو شدن های گاه به گاه کرده، اما منکر فحاشی شده است.

رأی بدوی: دادگاه با توجه به اقرار ضمنی متهم، شهادت شهود در دادسرا و سایر قرائن، بزه انتسابی را محرز دانسته و متهم را به دلیل توهین به پرداخت جزای نقدی و به دلیل مزاحمت نوامیس به چهار ماه حبس تعزیری و سی ضربه شلاق تعزیری محکوم کرده است.

رأی دادگاه تجدیدنظر: متهم نسبت به این رأی تجدیدنظرخواهی می کند. دادگاه تجدیدنظر، اقرار متهم به ایجاد مزاحمت در معابر عمومی را پذیرفته و محکومیت به حبس و شلاق را تأیید کرده است. اما در مورد اتهام توهین، رأی دادگاه بدوی را نقض کرده است، با این استدلال که:

1. مطابق صریح ماده 619 قانون مجازات اسلامی، ایجاد مزاحمت با الفاظ خلاف شئون یک جرم واحد محسوب می شود، نه دو جرم.
2. اتهام توهین تنها مستند به ادعای شاکیه بوده و متهم به آن اقرار نکرده است و شهود نیز شهادت به توهین نداده اند.

لذا دادگاه تجدیدنظر، متهم را از اتهام توهین تبرئه کرده است. این نمونه رأی نشان می دهد که چگونه تفاوت های ظریف در تفسیر مواد قانونی و نحوه اثبات جرم، می تواند بر نتیجه نهایی پرونده تأثیر بگذارد.

نتیجه گیری

مزاحمت نوامیس، جرمی است که کرامت و امنیت زنان و اطفال را در جامعه هدف قرار می دهد و پیامدهای عمیقی بر سلامت روانی و اجتماعی افراد دارد. از تعریف قانونی آن در ماده 619 قانون مجازات اسلامی، که هرگونه تعرض، توهین با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت را در اماکن عمومی و معابر جرم انگاری می کند، تا ارکان سه گانه قانونی، مادی و معنوی آن، همه و همه بیانگر اهمیت این پدیده در نظام حقوقی ایران است.

با بررسی مصادیق رایج، از متلک پرانی در خیابان گرفته تا مزاحمت های با ماهیت جنسی، درمی یابیم که این جرم دارای طیف وسیعی از رفتارهاست که هر یک می تواند حس ناامنی را در قربانیان بپروراند. مجازات های تعیین شده، شامل حبس و شلاق، و تشدید آن در صورت وقوع گروهی جرم، نشان دهنده عزم قانون گذار برای مقابله جدی با این پدیده است.

همچنین، جنبه عمومی این جرم و تأثیر گذشت شاکی، مراحل شکایت در کلانتری و دادسرا، نقش حیاتی وکیل در پیگیری پرونده ها و شرایط صدور قرار بازداشت موقت، همگی ابعاد مختلفی از یک نقشه راه حقوقی را برای قربانیان ترسیم می کنند. با آگاهی از این سازوکارها، می توان با شجاعت بیشتری به دنبال احقاق حق بود و از سکوت در برابر ظلم پرهیز کرد.

در نهایت، برای ساخت جامعه ای امن تر و با کرامت تر، ضروری است که هیچ کس در برابر مزاحمت نوامیس سکوت نکند. هر فردی، چه به عنوان قربانی، چه به عنوان شاهد، می تواند با پیگیری حقوقی و حمایت از قوانین، نقش مؤثری در ایجاد این امنیت ایفا کند. در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر و تخصصی، مراجعه به وکلای متخصص در حوزه کیفری، بهترین مسیر برای دستیابی به عدالت و آرامش خواهد بود.