کشورهای دیگر نمی توانند مفاخر ایران را به نام خود ثبت کنند
ثبت مشاهیر و مفاخر و میراث فرهنگی ناملموس ایران به نام کشورهای دیگر، معمولا حساسیت و اعتراض افکار عمومی را برمی انگیزد و گاه چنین تعبیر می شود که داشته های فرهنگی ایران به انحصار و تصاحب کشورهای دیگر درآمده است. با این وجود، اعضای شورای حکام مرکز میراث ناملموس تاکید می کنند در این باره «سوءتفاهم» شده و طبق ضوابط کنوانسیون 2003 حفاظت از میراث ناملموس یونسکو، هیچ شخصیتی به نام یک کشور ثبت نمی شود. مثلا اینطور نیست که «ابن سینا» را ازبکستان به نام خود ثبت کند، چون شخصیت ها قابل ثبت نیستند.
به گزارش کاماکس، علی حاجی لاری ـ دیپلمات و عضو متخصص شورای حکام مرکز میراث ناملموس تهران ـ در کارگاه آموزشی گزارشگری در حوزه میراث فرهنگی ناملموس با تاکید بر اینکه حفظ میراث ناملموس به ابراز وجود جوامع محلی کمک می کند و به ارتقاء صلح و پایداری جوامع منجر می شود و باعث هم زیستی مسالمت آمیز خواهد شد، اظهار کرد: برخی نگران هستند که میراث ایران به نام کشورهای دیگر ثبت شود، این جریان سوءتفاهمی را به وجود آورده است و این برداشت می شود که وقتی کشوری عنصری را به نام خود ثبت می کند، یعنی آن عنصر به مالکیت آن کشور درآمده است، اما به عنوان کارشناس تاکید می کنم «کنوانسیون 2003» (حفاظت از میراث ناملموس) اصلا بحث مالکیت یک عنصر را برای یک کشور و یا گروه خاص ندارد. این خیلی نکته مهمی است که این سوءتفاهم را از خود دور کنیم.
او تاکید کرد: در واقعیت، ثبت هرگونه عنصر به معنی شناسایی میراث ناملموس و حفظ آن است که شاید به کل جهان تعلق داشته باشد و ثبت آن از سوی این کنوانسیون، به منزله تایید مالکیت آن کشور نیست و در واقع ثبت، آن کشور را به حفظ و ترویج آن میراث در چارچوب قوانین ملی خود موظف می کند.
حاجی لاری بیان کرد: ثبت میراث ناملموس در برقراری و استمرار صلح میان کشورها نقش مهمی ایفا می کند. ثبت نوروز یک مثال بارز در این باره است. نوروز خاستگاه ایرانی دارد، ولی ثبت آن در یونسکو نه تنها تاکیدی بر این است که این عنصر ماهیت فراملی دارد، بلکه ابزاری است که قدرت میراث ناملموس را نشان می دهد. هرچند ایران نقش زیادی در ثبت جهانی نوروز داشته است، اما در مجموع 12 کشور عضو پرونده نوروز هستند و در مناطق گسترده تری جشن گرفته می شود. ثبت نوروز احترام متقابل بین کشورها را ارتقا می دهد و به گسترش صلح و ارتقای همکاری ها و گفت وگوهایی فرهنگی بین المللی منجر می شود. به جز نوروز، مثال های زیادی در میان میراث ناملموس ثبت شده در یونسکو وجود دارد.
این عضو مجمع بومیان در سازمان ملل برای توضیح بیشتر در این باره مثال دیگری آورد و گفت: وقتی کشور آذربایجان «تار» را به نام خود در یونسکو ثبت کرد، سوءتفاهمی پیش آمد، درحالیکه کنوانسیون 2003 اصلا بحث مالکیت عناصر را ندارد. هر کشوری که اثبات کند تار در آن کشور ساخته می شود برای ثبت آن هیچ محدودیتی ندارد، مثل نان لواش که نخست توسط ارمنستان ثبت جهانی شد، اما بعد ایران و کشورهای دیگر به پروندۀ آن اضافه شدند. البته درباره میراث ملموس و حتی مکتوب، این مالکیت طلبی وجود دارد، اما درباره ثبت شخصیت ها هیچ شخصیتی به نام کشوری ثبت نمی شود، فقط برگزاری بزرگداشت ها و رویدادهای مرتبط با آن شخصیت هاست که ثبت می شود. اینطور نیست که «ابن سینا» را ازبکستان به نام خود ثبت کند. شخصیت ها قابل ثبت نیستند. هر کشوری بتواند ثابت کند آن عنصر زنده در کشورش جریان دارد می تواند آن را ثبت کند، همانطور که آذربایجان «چوگان» را به نام خود ثبت کرد و ایران هم توانست آن را به نام خود ثبت کند. بنابراین مهم است که بدانیم میراث ناملموس مرز نمی شناسند.
در ادامه این پرسش مطرح شد که اگرچه رویکرد یونسکو صلح است، اما چرا ایران نمی تواند بادگیرها را ثبت کند و چرا اینقدر با آن مخالفت می شود؟ و چرا درحالی که نام «خلیج فارس» بارها در پرونده لنج سازی آمده، ولی کشورهای اطراف همچنان از به زبان آوردن و استفاده از نام کامل خلیج فارس خودداری می کنند؟ که در پاسخ حاجی لاری اظهار کرد: قطعا به عنوان ایرانی وقتی بادگیر به نام کشور دیگری ثبت شود، ناراحت می شوم، ولی در کنوانسیون 2003 رویکرد مالکیت طلبی وجود ندارد.
او اضافه کرد: مشکل این است که ایران، فرهنگ و تمدن غنی چندهزارساله دارد و آنقدر عناصر ناملموس آن زیاد است که با یک سهمیه در سال نمی توان پاسخگو بود، بنابراین باید عناصری را که قرار است ثبت جهانی شود اولویت بندی کرد و بهتر است در اولویت بندی، حساسیت های افکار عمومی و اقدام کشورها برای ثبت عناصر خود، درنظر گرفته شود.
آتوسا مومنی ـ رییس مرکز میراث ناملموس تهران ـ که مدیریت این کارگاه را به عهده داشت، نیز در این باره گفت: «بادگیر» یک بار قبلا در پرونده شهر جهانی یزد ثبت جهانی شده است، همانطور که در لایه لایه پرونده دانش لنج سازی، نام «خلیج فارس» ثبت شده است. با این وجود، قطعا بحث اولویت ها مطرح است، از همین رو طرحی برای اولویت بندی ثبت جهانی میراث ناملموس درحال تدوین است.
پرفسور رستم مظفرف ـ عضو شورای حکام مرکز میراث ناملموس تهران و نماینده قزاقستان ـ در این باره تاکید کرد: یونسکو، کنوانسیون 2003 را برای رقابت تشکیل نداده است، چون فرهنگ، میراث مشترک بشریت است. ما باید به خودمان افتخار کنیم که میراث مشترک داریم و باید حمایت کنیم و هیچ تفاوتی وجود ندارد که کشورتان در فهرست وجود داشته باشد. مهم ثبت شدن آن میراث است، که فقط تضمین و گارانتی می دهد آن عنصر توسط دولت آن کشور، حفاظت می شود.
عضو شورای حکام مرکز میراث ناملموس همچنین گفت: در راستای این مساله، یونسکو از سال گذشته روالی را به این ترتیب ایجاد کرده است که اگر کشوری می خواهد پرونده ای ثبت کند، نخست باید عنوان آن را به اشتراک بگذارد و کشورهای دیگر را به مشارکت دعوت کند تا فایل چندملیتی ایجاد شود.
نایرا کیلیچیان ـ نماینده دولت ارمنستان در شورای حکام مرکز ـ و ساجیدا حیدر وندال ـ عضو متخصص شورای حکام مرکز میراث ناملموس و نماینده پاکستان ـ نیز از دیگر کارشناسان حاضر در این کارگاه بودند، که درباره تجربه کشورهای خود درباره حفظ و گسترش میراث ناملموس و به مشارکت گرفتن جوامع محلی، توضیحاتی دادند.
پایان خبر کاماکس
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "کشورهای دیگر نمی توانند مفاخر ایران را به نام خود ثبت کنند" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "کشورهای دیگر نمی توانند مفاخر ایران را به نام خود ثبت کنند"، کلیک کنید.