«کد منبع»؛ تکنولوژی رام کردن زمان

کاماکس/اصفهان در ساده ترین تعریف از «کد منبع» باید گفت، انسان قادر است با این تکنولوژی به جنگ زمان برود و نه یک بار، بلکه بارها «ساعت ها، دقایق و ثانیه ها» را به زمین بزند. اما این سوال مطرح است که اگر روزی، بشر هر لحظه که اراده کند، بتواند بار سفر را ببندد، به گذشته برود و بخشی از زمان و مکان را چندین بار تغییر دهد، آیا لزوما عملکردی مثبت خواهد داشت؟

«کد منبع» (Source Code) فیلمی علمی- تخیلی و معما گونه است که حال وهوایی اکشن و کمی عاشقانه دارد. این فیلم محصول مشترکی از آمریکا و کانادا است که در سال 2011 میلادی اکران شد. دانکن جونز (Duncan Jones) انگلیسی نیز کارگردان این اثر معروف محسوب می شود که در IMDB از امتیاز خوب حدوداً 7 برخوردار است. 

مدت زمان فیلم با 93 دقیقه مخصوصاً برای کسانی که دنبال آثار سینمایی زیر 2 ساعت هستند، بسیار مناسب است. فیلم یک بازیگر اصلی بیشتر ندارد که آن هم در زندگی نباتی به سر می برد. این شخصیت، کالتر استیونز (Colter Stevens) نام دارد و نقشش را جیک جیلنهال (Jake Gyllenhaal) پُرطرفدار بازی می کند. البته فیلم تمام هیجانش را مدیون همین شخصیت نباتی است که با یک اختراع علمی به اسم «کد منبع» تحقق پیدا می کند. 

زندگیِ مغز انسان پس از مرگ

این فیلم، دستاوردی علمی را به نام «کد منبع» معرفی می کند که قرار است با نقش مستقیم یک نظامی ، موسوم به کالتر استیونز، به کار بیفتد. «کد منبع» یک تکنولوژی عجیب و نایاب است که مخترع آن دکتر راتلج (Dr. Rutledge) نام دارد و به این ابداعش افتخار زیادی می کند و مانند بسیاری از ابداعات بشری، خود او فقط با بخشی از ابعاد و قابلیت های آن آشنایی دارد.

در ساده ترین تعریف از «کد منبع» باید گفت، انسان قادر است با این تکنولوژی به جنگ زمان برود و نه یک بار، بلکه بارها «ساعت ها و دقایق و ثانیه ها» را به زمین بزند. اگر من بتوانم به گذشته برگردم و برای مثال یک داروی ابداعی خود را به دنیای پشت سر ببرم و جان انسان های زیادی را که در معرض یک بیماری مرموز قرار دارند، نجات دهم، یعنی در زمان سفر کرده ام و با سفر در زمان کاری مفید انجام داده ام.

اما بر اساس این فیلم، اگر بتوانم به جای یک بار به دفعات متعدد عقب گرد کنم و مقطع زمانی مشخصی را چندین دفعه تغییر بدهم، یعنی از «کد منبع» بهره گرفته ام. برای نمونه، مدام به گذشته و به یک زمان و مکان مشخص بروم و هر بار دارویی پیشرفته تر و با عوارض کمتر و به صرفه تر را برای خدمت به بشر عرضه کنم. در اینجا با روشی از سفر در زمان که همان «کد منبع» است، مفیدترین کار ممکن را تحقق بخشیده ام.

«کد منبع» با بهره مندی از فیزیک کوانتوم و دانش جبر ابداع شده است. و آن قدر پیچیدگی دارد که می توان گفت در خود فیلم هم جنبه هایی از آن روشن نمی شود. برای توضیح مفصل تر آن و بر اساس صحبت های دکتر راتلج باید به یک توانایی مهم مغز اشاره کرد. وقتی لامپی را خاموش می کنیم تا مدتی هنوز هاله ای از نور در اطراف آن وجود دارد. مغز انسان هم دقیقاً به همین صورت است. وقتی کسی بمیرد تا مدتی بعد هنوز الکترومغناطیس مغز او واکنش نشان می دهد. در این مدت، هنوز مدارهایی در مغز فرد فعال است. بخشی از این فعالیتِ مغز در زمان بعد از مرگ با خاطراتِ کوتاه مدت آدم پیوند پیدا می کند.

دکتر راتلج با استفاده از یک کپسول یا اتاقک مخصوص سعی دارد استیونز را به گذشته بفرستد و از این توانایی مغز او استفاده کند. استیونز در جنگ آسیب دیده و زندگی نباتی دارد. البته خود او درست نمی داند که زنده است یا مرده و به مرور نیز به این موضوع بیشتر از قبل شک می کند. دکتر راتلج با توجه به همین ویژگی استیونز که بین زندگی و مرگ دست وپا می زند یا در واقع دچار مرگ مغزی شده، اما هنوز هاله ای از نور در گرد مغزش جریان دارد، او را به گذشته می فرستد. قابلیت های نظامی او نیز در انتخابش تاثیرگذار است.

شکافتن زمان تا بی نهایت

اما در گذشته چه خبر است و استیونز چه وظیفه ای دارد؟ در گذشتۀ نزدیکِ شیکاگو، قطاری با ده ها مسافر به دست تروریستی منفجر شده است و همۀ مسافران آن جان داده اند. اما شخص تروریست که یکی از شهروندان آمریکایی است، هنوز در شهر پرسه می زند.

تروریست که شخصیتی آرمان گرا دارد و معتقد است دنیا به بیراهه رفته و دچار زوال اخلاقی شده، قصد نابودی جهان را دارد تا شاید بتواند با همفکرانش آن را روی ویرانه ها و از نو آن بسازد. او منتظر زمانی است تا بتواند انفجار دومش را و بعد آن، انفجارهای پی درپی دیگری را عملی کند. دولت توانایی بازداشتش را در مکان و زمانِ جاری ندارد. پس باید راه حل دیگری وجود داشته باشد. 

یک تیم علمی و نظامی با مدیریت گروهی از درجه داران ارتش و دانشمندان کشور تصمیم می گیرند آن تروریست را در زمان گذشته و در حوالی همان قطار مسافربری پیدا کنند. این مسیولیت به استیونز واگذار شده که پیش تر میهن پرستی و شجاعت خود را در جنگ افغانستان ثابت کرده و در این راه آسیب مغزی دیده است. در ابتدا، مدت زمانی کوتاه، یعنی 8 دقیقه را بر اساس همان برنامه ریزی «کد منبع» در اختیار استیونز قرار می دهند تا به گذشته برود. 

استیونز در گذشته، یکی از مسافران همان قطار شیکاگو به شمار می آید و به جای شخصیت نظامی اش، فردی موسوم به شان فنترس (Sean Fentress) و معلم تاریخ مدرسه است. در این سفر، زنی به اسم کریستینا(Christina) هم او را همراهی می کند. او در همین 8 دقیقه باید از بین مسافران فرد تروریست را پیدا کند. اما استیونز در اولین سفرش به گذشته موفق نمی شود. دقیقاً در همان لحظه ای که استیونز سرگردان است و کریستینای از همه جا بی خبر با گفتن «همه چیز درست می شه» او را دلداری می دهد، تمام قطار آتش می گیرد.

پس تیمی که هدایت استیونز را در دست دارد، در چندین 8 دقیقۀ دیگر او را به گذشته می فرستد تا سرانجام بتواند مجرم را پیدا کند. این رفت و برگشت ها بسیار دیدنی است و فیلم را پُرکشش کرده. یک بار دکتر راتلج به استیونز می گوید، تو مثل عقربه های ساعت بخصوصی هستی که هر چقدر دلم بخواهد آن را به عقب و جلو می برم. 

جهان های موازی 

خارج از برنامۀ تیم علمی و نظامی، استیونز اصرار دارد تا یک بار دیگر به گذشته برود. این خواسته در وجود استیونز نباتی از آنجا ناشی می شود که او احساس می کند هنوز می تواند با سفر به گذشته مفید باشد و جان آدم های آن قطار را نجات بدهد. سرگروه استیونز قبلاً برای او کاملاً موشکافی کرده که مسافران قطار همگی مُرده اند و تو با رفتن به گذشته و گرفتن تروریست فقط می توانی از کشته شدن آدم های دیگر جلوگیری کنی و نه کسانی که در این قطار هستند.

اما استیونز فکر می کند که توان نجات دادن آدم های قطار را هم دارد. رابطۀ عاطفی ای که بین او و کریستینا به وجود آمده در این تصمیمش تاثیرگذار است. از طرفی، او می خواهد با گرفتنِ جانی دوباره در گذشته با پدرش تلفنی صحبت کند و به شکلی از دلش درآورد. او پیش از رفتن به افغانستان با پدر خود بگومگو کرده و با وجود پشیمانی، به دلیل مرگش در جنگ، دیگر هرگز فرصت عذرخواهی پیدا نکرده است. 

در این سفر پایانی که با رضایت خود استیونز انجام می شود، دنیایی موازی شکل می گیرد که در آن کریستینا، عشق زودگذر شان فنترس، به یک یار همیشگی تبدیل می شود. به علاوه اینکه استیونز تلفنی با پدرش صحبت می کند و خاطرش سبک می شود. آخرین سفر این نظامی قطعاً برای رسیدن به همان آرزوی بزرگی است که در فیلم بارها گفته می شود: آخرش «همه چیز درست می شه». پایان فیلم اتفاقات دلچسبی رخ می دهد و بیننده دوست دارد ابداع دکتر راتلج یا همان «کد منبع» را تحسین کند. 

اما اگر روزی، بشر هر لحظه که اراده کند، بتواند بار سفر را ببندد و به گذشته برود، و قطعه ای از زمان و مکان را چندین بار تغییر دهد، لزوماً عملکردی مثبت خواهد داشت؟ آیا هر کس به گذشته برود قصد دارد با پدر و مادر و فرزند و معشوقش بیشتر صحبت کند و آن ها را محکم تر به آغوش بکشد؟ اگر تکنولوژی های این چنینی مثل تلفن، اینترنت، هوش مصنوعی و … فراگیر شوند و به طور هم زمان استیونز و تروریست هر دوی آن ها را در اختیار داشته باشند، چه سرنوشتی در انتظار بشر خواهد بود؟ آیا باز هم در پایان همه چیز درست می شود؟ 

پایان خبر کاماکس