ریشه های باستانی تزئین درخت: از جادوگری تا امید به زندگی

قرن ها پیش از آنکه کریسمس به شکل امروزی جشن گرفته شود، درختان همیشه سبز نقش محوری در زندگی انسان ها ایفا می کردند. در دوران پیش از مسیحیت، در سرمای طاقت فرسای زمستان، هنگامی که طبیعت به خواب می رفت و درختان برگ ریز خشک و بی جان می شدند، وجود درختانی چون کاج و صنوبر که سبزی خود را حفظ می کردند، نمادی از استقامت، جاودانگی و زندگی ابدی بود. این درختان به مردم یادآور می شدند که پس از زمستان سرد، بهار و سرسبزی دوباره باز خواهد گشت و امید به زندگی همیشه پابرجاست.

اهمیت درختان همیشه سبز در دوران پیش از مسیحیت

مردمان باستانی در فرهنگ های شمالی اروپا، که اغلب از پگان ها بودند، به درختان همیشه سبز به چشم موجوداتی سحرآمیز می نگریستند. آن ها بر این باور بودند که این درختان، قدرت دفع ارواح شیطانی، بیماری ها و جادوگران را دارند. به همین دلیل، شاخه های سبز کاج و صنوبر را بر در و پنجره خانه های خود آویزان می کردند تا خود و خانواده شان را از گزند بلا حفظ کنند.

علاوه بر این، انقلاب زمستانی که کوتاه ترین روز سال و آغاز طولانی ترین شب ها بود، برای این مردمان اهمیت ویژه ای داشت. آن ها نگران بودند که خورشید دیگر به قدرت قبلی خود باز نگردد و تاریکی بر زمین غالب شود. شاخه های همیشه سبز، در این زمان، پیام آور امید به بازگشت خورشید و فرارسیدن تابستان بودند. این رسم، در واقع، جشن پیروزی نور بر تاریکی و زندگی بر مرگ بود.

تمدن های باستانی و ارتباط با درختان همیشه سبز

فرهنگ ها و تمدن های مختلفی در طول تاریخ، با درختان همیشه سبز ارتباطی عمیق برقرار کرده بودند و آن ها را در آیین ها و جشن های خود مورد استفاده قرار می دادند. بررسی این ارتباطات، ما را به درک بهتری از ریشه های تزئین درخت کریسمس می رساند.

ایران باستان و شب یلدا

در ایران باستان، شب یلدا، طولانی ترین شب سال، جشن گرفته می شد. ایرانیان به درخت سرو و کاج به چشم نماد پایداری، جاودانگی و مقاومت در برابر تاریکی و سرما می نگریستند. در آیین های کهن، درخت یلدا که عموماً از درخت سرو یا کاج بود، تزئین می شد. این تزئینات، نشانه ای از امید به روشنایی، گرما و برکت در سال پیش رو بود. گفته می شود که آراستن سرو و کاج در جشن کریسمس، از این سنت دیرینه ایرانیان الهام گرفته شده است؛ زیرا در خور روز یا دیگان، روز اول دی ماه، مردم در برابر سرو می ایستادند و عهد می کردند که تا سال بعد مقاوم و پایدار باشند و نهال سرو دیگری بکارند. در حجاری های تخت جمشید نیز نماد سرو به عنوان درخت جاودانگی دیده می شود که در آیین مهر، نشان سبزی و استواری در سرمای زمستان و نمادی از تحمل سختی ها و سازگاری با طبیعت بوده است.

مصر باستان

مصریان باستان نیز در جشن انقلاب زمستانی، شاخه های سبز درختان نخل را به خانه های خود می آوردند. برای آن ها، رنگ سبز نماد پیروزی زندگی بر مرگ و درختان خرما درختانی مقدس بودند که نشان دهنده باروری و فراوانی بود. آن ها از میوه این درختان تغذیه می کردند و از چوب آن ها به عنوان سرپناه استفاده می نمودند، از این رو درخت خرما برایشان بسیار ارزشمند و نماد زندگی بود.

روم باستان

رومیان باستان در جشن «ساتورنالیا» که به افتخار خدای زحل برگزار می شد، از درختان صنوبر برای تزئین معابد خود استفاده می کردند. این جشن که با آیین های کشاورزی و درخواست برای باروری و سرسبزی در پیوند بود، درختان همیشه سبز را به عنوان نمادی از حیات و تجدید قوا گرامی می داشت.

سلت ها (دروئیدها)

کاهنان سلت های باستانی، معروف به دروئیدها، معابد خود را با شاخه های سبز درختان تزئین می کردند. این عمل، نمادی از زندگی و پیوستگی روح طبیعت بود. آن ها نیز اعتقاد داشتند که این شاخه ها قدرت محافظت کننده دارند و خوش اقبالی به همراه می آورند.

ورود درخت به سنت مسیحیت و نمادگرایی جدید آن

با گسترش مسیحیت در اروپا، بسیاری از سنت ها و رسوم باستانی که ریشه در فرهنگ های پیش از مسیحیت داشتند، به تدریج با مفاهیم مسیحی تلفیق شدند. درخت همیشه سبز نیز از این قاعده مستثنی نبود و معنای جدیدی در چارچوب مسیحیت یافت.

پذیرش و تفسیر مسیحی

درختان همیشه سبز که پیش تر نماد جاودانگی و امید به بازگشت زندگی بودند، در مسیحیت به عنوان نمادی از