پیش قسط مهریه چقدر است؟

مبلغ پیش قسط مهریه یکی از پرچالش ترین و پرتکرارترین پرسش ها در دعاوی خانواده است، اما پاسخ مشخصی برای آن وجود ندارد. تعیین این مبلغ به طور کامل به نظر قاضی پرونده و شرایط مالی زوج بستگی دارد. هیچ قانون ثابتی برای درصد یا میزان مشخصی از مهریه به عنوان پیش قسط وجود ندارد، و هر پرونده ای با توجه به وضعیت خاص خود مورد بررسی قرار می گیرد تا عدالت بین طرفین برقرار شود.

در مسیر پر پیچ وخم مسائل حقوقی، به ویژه در موضوعات مرتبط با خانواده و طلاق، یکی از ابهامات و نگرانی های رایج برای هر دو طرف دعوا، بحث پیش قسط مهریه و نحوه تعیین آن است. هنگامی که یک زندگی مشترک به پایان می رسد و زوجه (زن) مهریه خود را مطالبه می کند، اگر زوج (مرد) توانایی پرداخت یکجای تمام مهریه را نداشته باشد، دادگاه به بررسی درخواست اعسار (ناتوانی مالی) او می پردازد. نتیجه این بررسی، معمولاً حکم به تقسیط مهریه است که شامل یک مبلغ اولیه به نام «پیش قسط» و سپس اقساط ماهانه یا دوره ای می شود. این فرآیند، نه تنها بار مالی را برای زوج مدیریت می کند، بلکه حقوق مالی زوجه را نیز تا حدی تضمین می نماید. اما سوال اصلی که ذهن بسیاری را به خود مشغول می کند این است که پیش قسط مهریه چقدر است و چه عواملی بر میزان آن تأثیر می گذارند؟ در این مقاله، تلاش می شود تا با رویکردی جامع و تحلیلی، این موضوع از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گیرد و اطلاعات کاربردی برای درک بهتر این فرآیند حقوقی ارائه شود.

پیش قسط مهریه چیست؟ تفاوت آن با اقساط

در جریان رسیدگی به پرونده های مهریه، وقتی مردی توانایی پرداخت یکجای تمام مهریه را نداشته باشد، پس از اثبات اعسار (ناتوانی مالی) خود در دادگاه، مهریه برای او تقسیط می شود. این تقسیط شامل دو بخش اصلی است: پیش قسط مهریه و اقساط مهریه. پیش قسط، مبلغی است که زوج باید به صورت یکجا و معمولاً در ابتدای دوره پرداخت، به زوجه بپردازد. این مبلغ، نوعی تضمین اولیه برای زوجه محسوب می شود و نشان دهنده جدی بودن حکم دادگاه و الزام زوج به پرداخت است.

تفاوت اساسی بین پیش قسط و اقساط مهریه در زمان و نحوه پرداخت آن هاست. پیش قسط، همان طور که از نامش پیداست، یک پرداخت اولیه و یکجاست که قبل از شروع اقساط منظم انجام می شود. این مبلغ، با توجه به توانایی مالی فعلی زوج و شرایط پرونده، توسط قاضی تعیین می گردد. در مقابل، اقساط مهریه، پرداخت های دوره ای و منظمی هستند که پس از پرداخت پیش قسط آغاز می شوند و تا تسویه کامل مهریه ادامه می یابند. این اقساط می توانند ماهانه، فصلی، یا با فواصل زمانی دیگر باشند که باز هم به تشخیص قاضی و وضعیت مالی زوج بستگی دارد. هدف از تعیین پیش قسط، علاوه بر تضمین اولیه، این است که زوجه بخشی از حق خود را به سرعت دریافت کند و زوج نیز با پرداخت اولیه، فرآیند تسویه بدهی خود را آغاز نماید.

عوامل تعیین کننده میزان پیش قسط مهریه

یکی از مهمترین چالش ها و ابهامات در پرونده های مهریه، درک این است که چه مقدار از مهریه به عنوان پیش قسط تعیین می شود. برخلاف تصور برخی، هیچ فرمول یا درصد ثابتی برای میزان پیش قسط مهریه وجود ندارد. این موضوع، پرونده به پرونده و حتی قاضی به قاضی می تواند متفاوت باشد.

عدم وجود مبلغ ثابت قانونی برای پیش قسط مهریه

بسیاری از افراد به دنبال یک عدد یا درصد ثابت هستند تا بدانند پیش قسط مهریه چقدر است. اما باید صراحتاً اعلام کرد که در قوانین ایران، هیچ ماده قانونی مشخصی مبلغ پیش قسط مهریه یا درصد آن را تعیین نکرده است. این یکی از رایج ترین سوءتفاهم هاست که می تواند منجر به نگرانی های بی مورد یا انتظارات غیرواقعی شود. تعیین پیش پرداخت مهریه کاملاً در اختیار قاضی پرونده است و بر اساس مجموعه پیچیده ای از عوامل، در هر مورد به صورت مجزا تصمیم گیری می شود.

نقش قاضی در تعیین پیش قسط مهریه

قاضی در تعیین پیش قسط مهریه، نقش بی بدیلی دارد. او موظف است تمام جوانب پرونده، به ویژه وضعیت مالی زوج را به دقت بررسی کند تا تصمیمی عادلانه اتخاذ شود. این بررسی شامل موارد زیر است:

• درآمد و شغل زوج: آیا مرد کارمند است، شغل آزاد دارد، یا بیکار است؟ میزان درآمد ماهانه او چقدر است؟ (این بخش می تواند با استناد به فیش حقوقی، گردش حساب بانکی، یا اظهارنامه مالیاتی بررسی شود).
• اموال منقول و غیرمنقول: دارایی های زوج از قبیل خانه، خودرو، زمین، سهام، حساب های بانکی، و هرگونه مال باارزش دیگر مورد ارزیابی قرار می گیرد.
• بدهی ها و تعهدات مالی دیگر: قاضی به بدهی های بانکی، اقساط دیگر، نفقه فرزندان از ازدواج قبلی و سایر تعهدات مالی زوج توجه می کند تا تصویری واقع بینانه از تمکن مالی او به دست آورد.
• وضعیت معیشتی و تعداد افراد تحت تکفل: تعداد فرزندان یا سایر افرادی که تحت تکفل زوج هستند، در تعیین میزان پیش قسط تأثیرگذار است.
• بررسی ادعای اعسار و شهادت شهود: برای اثبات اعسار، زوج باید مدارک کافی ارائه دهد و همچنین شهادت حداقل دو مرد مطلع از وضعیت مالی او را به دادگاه تقدیم کند. اعتبار و قطعیت این شهادت ها در تصمیم قاضی مؤثر است.
• شرایط و نیازهای زوجه (در موارد خاص): اگرچه کمتر رایج است، اما در برخی شرایط، نیازهای مبرم زوجه نیز می تواند در تعیین مبلغ پیش قسط مورد توجه قرار گیرد.

۱۰ درصد مهریه؛ یک رویه غیررسمی یا قانون؟

گاهی شنیده می شود که ۱۰ درصد مهریه به عنوان پیش قسط تعیین می شود. این موضوع نیز مانند بسیاری از تصورات رایج، یک قاعده قانونی نیست. در واقع، این عدد ممکن است در برخی شعب قضایی به عنوان یک رویه غیررسمی، یک پیشنهاد اولیه یا حتی یک معیار ابتدایی برای شروع مذاکرات یا تصمیم گیری مطرح شود. اما باید به این نکته مهم توجه داشت که قاضی نهایتاً بر اساس مدارک و ادله موجود در پرونده، تحقیقات محلی (در صورت لزوم) و نظر کارشناس (اگر نیاز به ارزیابی دقیق اموال باشد) حکم می دهد. بنابراین، این عدد مطلق نیست و می تواند بسته به شرایط مالی واقعی زوج، کمتر یا بسیار بیشتر از ۱۰ درصد نیز تعیین شود.

تأثیر قوانین جدید مهریه بر پیش قسط

در سال های اخیر، تغییراتی در قوانین مرتبط با مهریه اعمال شده است، به ویژه در مورد سقف ۱۱۰ سکه طلا برای اعمال ضمانت اجرای حبس (جلب). باید گفت که این قوانین جدید، مستقیماً بر نحوه تعیین مبلغ پیش قسط مهریه تأثیری نداشته اند. به این معنا که نحوه محاسبه و ارزیابی توان مالی زوج برای تعیین پیش قسط، تغییری نکرده است. اما می توانند به طور غیرمستقیم در فرآیند کلی وصول مهریه و فشارهای وارده بر زوج برای پرداخت اثرگذار باشند. به عنوان مثال، محدودیت ۱۱۰ سکه برای حبس، ممکن است زوج را تشویق کند تا برای جلوگیری از عواقب قانونی، به پرداخت سریع تر و توافق بر سر پیش قسط معقول تر اقدام کند. لازم به ذکر است که مهریه های بیشتر از ۱۱۰ سکه نیز همچنان معتبر هستند، اما ضمانت اجرای حبس برای مازاد بر این مقدار، منوط به اثبات تمکن مالی زوج است.

فرآیند تقسیط مهریه و مراحل درخواست

آگاهی از فرآیند قانونی تقسیط مهریه برای هر دو طرف، هم زوجه که به دنبال وصول حق خود است و هم زوج که سعی در مدیریت بار مالی دارد، حیاتی است. این فرآیند با مطالبه مهریه توسط زن آغاز شده و با دادخواست اعسار مرد ادامه پیدا می کند.

مطالبه مهریه توسط زوجه

در گام نخست، زوجه برای مطالبه مهریه خود اقدام می کند. این اقدام می تواند از دو طریق صورت گیرد:

1. از طریق اجرای ثبت: اگر سند ازدواج رسمی باشد، زوجه می تواند با مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج و درخواست صدور اجراییه، از طریق اداره ثبت اسناد و املاک برای مطالبه مهریه اقدام کند. در این روش، ابتدا اموال قابل توقیف زوج توسط ثبت شناسایی و توقیف می شود.
2. از طریق دادگاه خانواده: زوجه می تواند مستقیماً با تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده، این امر را پیگیری کند. دادگاه پس از بررسی و صدور حکم، اجرای آن را بر عهده واحد اجرای احکام می گذارد.

پس از مطالبه و صدور اجراییه، اگر مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، نوبت به گام بعدی یعنی دادخواست اعسار می رسد.

دادخواست اعسار از پرداخت مهریه توسط زوج

در صورتی که زوج قادر به پرداخت یکجای مهریه نباشد، باید دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. این دادخواست به معنای اعلام ناتوانی مالی و درخواست تقسیط مهریه است. برای اثبات این ادعا، زوج ملزم به ارائه مدارک و شواهد خاصی است:

• مدارک لازم برای اثبات اعسار:
  • لیست کامل اموال: زوج باید فهرست دقیقی از تمامی اموال منقول (مانند خودرو، سهام، حساب بانکی) و غیرمنقول (مانند ملک، زمین) خود را به دادگاه ارائه دهد.
  • فهرست کامل بدهی ها: جزئیات بدهی های مالی و تعهدات جاری (مانند اقساط وام، نفقه دیگر افراد تحت تکفل).
  • شواهد مربوط به درآمد: فیش حقوقی، قرارداد کاری، یا هر مدرکی که میزان درآمد ثابت یا متغیر زوج را نشان دهد.
• نقش شهادت شهود در اثبات اعسار:

  یکی از مهمترین ارکان دادخواست اعسار، شهادت شهود است. زوج باید حداقل دو نفر مرد را معرفی کند که از وضعیت مالی او اطلاع کامل داشته باشند و در دادگاه شهادت دهند که زوج واقعاً توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد. این شهود باید بتوانند با صداقت و آگاهی کامل، وضعیت مالی مرد را تشریح کنند و شهادت آن ها نقش بسزایی در پذیرش یا رد دادخواست اعسار دارد.

مستثنیات دین؛ اموالی که قابل توقیف نیستند

در بررسی وضعیت مالی زوج برای تعیین پیش قسط مهریه و اقساط، دادگاه به موضوع مستثنیات دین توجه ویژه ای دارد. مستثنیات دین، اموالی هستند که بر اساس قانون، حتی در صورت وجود بدهی، قابل توقیف و فروش نیستند. این حکم قانونی، با هدف حفظ حداقل های معیشتی بدهکار و خانواده اش وضع شده است. ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، این اموال را به شرح زیر برشمرده است:

• منزل مسکونی متعارف: خانه ای که متناسب با شأن بدهکار و افراد تحت تکفل او باشد و برای سکونت آن ها لازم است.
• اثاثیه ضروری زندگی: لوازم و اسباب منزل که برای ادامه زندگی ضروری هستند و جنبه تجملاتی ندارند.
• آذوقه و مایحتاج مورد نیاز: مواد غذایی و هر آنچه که برای گذران زندگی بدهکار و افراد تحت تکفلش لازم است.
• ابزار و وسایل کار: ابزارهایی که برای امرار معاش و کسب درآمد بدهکار ضروری است (مانند ابزار یک نجار، یا کامپیوتر یک برنامه نویس).
• تلفن ضروری: خط تلفن ثابت که برای ارتباطات ضروری مورد استفاده قرار می گیرد.
• مبلغی که به عنوان ودیعه مسکن پرداخت شده است: اگر بدهکار مستأجر باشد و مبلغی را به عنوان ودیعه پرداخت کرده باشد، تا میزانی که برای تأمین اجاره بها ضروری است، جزو مستثنیات دین محسوب می شود.

این اموال، در بررسی اعسار از دایره اموال قابل توقیف خارج می شوند و بنابراین، در تعیین پیش قسط و اقساط، تنها به سایر اموال زوج و توانایی او در تأمین هزینه های زندگی توجه می شود. این نکته برای هر دو طرف پرونده اهمیت دارد، زیرا می تواند انتظارات را واقع بینانه تر کند.

هیچ قانون یا معیار ثابت و مشخصی برای تعیین مبلغ یا درصد پیش قسط مهریه وجود ندارد و این امر کاملاً به تشخیص قاضی و شرایط مالی زوج بستگی دارد.

تعیین پیش قسط در سناریوهای شغلی مختلف

یکی از مهمترین عواملی که قاضی در تعیین پیش قسط مهریه به آن توجه می کند، وضعیت شغلی و درآمدی زوج است. توانایی مالی افراد با مشاغل مختلف، بسیار متفاوت است و این تفاوت به طور مستقیم بر میزان پیش قسط و اقساط تأثیر می گذارد.

پیش قسط مهریه برای مردان کارمند

تعیین پیش قسط مهریه برای مرد کارمند معمولاً از سهولت نسبی بیشتری برخوردار است. دلیل آن، درآمد ثابت و مشخص کارمندان است که از طریق فیش حقوقی قابل اثبات و استعلام است. در چنین مواردی، دادگاه می تواند بر اساس میزان حقوق و مزایای زوج، هم پیش قسط و هم اقساط را تعیین کند. اغلب، بخش مشخصی از حقوق کارمند به صورت ماهانه برای پرداخت مهریه کسر می شود. بر اساس قانون، اگر زوج متأهل و دارای فرزند باشد، یک چهارم از حقوق و مزایای او قابل کسر است و اگر مجرد باشد، یک سوم از حقوقش می تواند به این منظور توقیف شود. این سازوکار، هم برای زوجه اطمینان خاطر بیشتری فراهم می کند و هم برای زوج یک برنامه پرداخت مشخص را تعیین می نماید.

پیش قسط مهریه برای کارگران (بیمه شده و روزمزد)

برای کارگران، وضعیت کمی پیچیده تر می شود و باید بین کارگران بیمه شده و استخدام رسمی با کارگران روزمزد یا غیررسمی تمایز قائل شد.

• کارگران بیمه شده/استخدام رسمی: این گروه از کارگران، مشابه کارمندان دولتی، دارای درآمد نسبتاً ثابت و قابل استعلام از طریق بیمه یا کارفرما هستند. بنابراین، پیش قسط مهریه و اقساط آن ها نیز می تواند با کسر از حقوق یا مزایا تعیین شود و فرآیند تقسیط، با سهولت بیشتری انجام می شود.
• کارگران روزمزد/غیررسمی: تعیین پیش قسط مهریه برای این افراد با چالش های بیشتری همراه است. از آنجایی که این افراد شغل ثابت و درآمد مشخصی ندارند، اثبات توانایی مالی یا ناتوانی مالی آن ها دشوارتر است. قاضی باید با دقت بیشتری وضعیت مالی آن ها را بررسی کند. در این موارد، ممکن است مبلغ پیش قسط اندک تعیین شود یا حتی با اقساط بسیار طولانی همراه باشد. گاهی نیز، به دلیل عدم شفافیت در درآمد و همکاری نکردن زوج، زوجه با مشکلاتی در وصول مهریه مواجه می شود. در صورت عدم اثبات مطلق ناتوانی مالی یا پنهان کاری اموال، احتمال صدور حکم جلب (حبس) برای زوج افزایش می یابد.

پیش قسط مهریه برای مردان بیکار

وضعیت مردان بیکار در مورد پیش قسط مهریه، از همه دشوارتر است. برای مرد بیکار که هیچ درآمدی ندارد و اموال قابل توقیفی نیز از او شناسایی نمی شود، تعیین پیش قسط یا حتی اقساط مهریه به معضلی جدی تبدیل می شود. در چنین شرایطی، ممکن است دادگاه پیش قسط بسیار ناچیزی تعیین کند یا حتی در صورت اثبات مطلق عدم توانایی مالی، صفر شدن پیش قسط مهریه (که البته بسیار نادر است) مطرح شود. با این حال، اگر زوجه نتواند اموالی از مرد شناسایی کند و مرد نیز بیکاری خود را اثبات کند، ممکن است حکم به پرداخت اقساط بسیار طولانی مدت یا مشروط به یافتن شغل شود. در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات ناتوانی مالی مطلق یا کتمان اموال، خطر صدور حکم جلب (حبس) برای زوج وجود دارد.

تأثیر داشتن اموال بر میزان پیش قسط

اگر زوج اموالی نظیر ملک، خودرو، سهام یا کسب و کار داشته باشد که جزء مستثنیات دین نباشند، این اموال تأثیر چشمگیری بر میزان پیش قسط مهریه خواهند داشت. در این موارد، دادگاه ممکن است حکم به توقیف و فروش اموال بدهد تا بخشی یا تمام مهریه زوجه از محل آن تأمین شود. حتی اگر قرار بر تقسیط باشد، ارزش و نقدشوندگی اموال می تواند مبلغ پیش قسط را به طور قابل توجهی افزایش دهد. برای مثال، اگر مرد دارای یک خودرو گران قیمت باشد که جزء مستثنیات دین محسوب نمی شود، دادگاه می تواند حکم به فروش آن و پرداخت پیش قسط بالا از محل فروش دهد. بنابراین، داشتن اموال و نوع آن ها، نقشی کلیدی در تصمیم گیری قاضی ایفا می کند.

درصد ۱۰ درصدی برای پیش قسط مهریه یک قاعده قانونی نیست، بلکه ممکن است در برخی شعب قضایی به عنوان یک رویه غیررسمی یا پیشنهاد اولیه مطرح شود.

مهلت پرداخت پیش قسط و عواقب عدم رعایت آن

پس از اینکه دادگاه میزان پیش قسط مهریه و نحوه تقسیط مهریه را مشخص کرد، زوج موظف است این حکم را در مهلت های مقرر اجرا کند. عدم رعایت این مهلت ها، می تواند عواقب حقوقی جدی برای زوج در پی داشته باشد.

مهلت قانونی برای پرداخت پیش قسط

معمولاً پس از صدور حکم قطعی و ابلاغ اجراییه به زوج، یک مهلت ۱۰ روزه به او داده می شود تا پیش قسط مهریه را پرداخت کند. این مهلت با هدف تسریع در اجرای حکم و تضمین حقوق زوجه تعیین می گردد. اگر زوج در این مدت ناتوان از پرداخت باشد، می تواند با ارائه لایحه و دلایل موجه به دادگاه، درخواست تمدید مهلت کند. قاضی با بررسی دلایل ارائه شده، ممکن است این مهلت را تمدید نماید؛ اما این تمدید قطعی نیست و کاملاً به نظر قاضی بستگی دارد. این مرحله، برای زوجین بسیار حساس است و نیاز به توجه دقیق به جزئیات و زمان بندی دارد.

پیامدهای عدم پرداخت پیش قسط مهریه

عدم پرداخت پیش قسط مهریه در مهلت مقرر قانونی، عواقب سنگینی برای زوج در پی خواهد داشت. زوجه یا وکیل او می تواند از دادگاه درخواست اعمال ضمانت اجرای قانونی کند:

• صدور حکم جلب (حبس): یکی از شایع ترین پیامدها، صدور حکم جلب برای زوج است، به ویژه اگر مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه باشد. قانون، این ضمانت اجرا را برای مهریه های تا ۱۱۰ سکه در نظر گرفته است و در صورت عدم پرداخت پیش قسط یا اقساط، زوج می تواند بازداشت شود.
• توقیف اموال: در صورتی که پس از اعلام اعسار، اموال جدیدی از زوج شناسایی شود که جزء مستثنیات دین نباشد، زوجه می تواند درخواست توقیف و فروش آن اموال را برای وصول مهریه ارائه دهد.
• عدم امکان ثبت طلاق یک طرفه (از سوی مرد): اگر طلاق از سوی مرد درخواست شده باشد، تا زمان پرداخت پیش قسط مهریه و تضمین اقساط (مانند معرفی ضامن یا تودیع وثیقه)، طلاق به ثبت نخواهد رسید. این امر، نوعی اهرم فشار برای مرد محسوب می شود تا حقوق مالی زن را رعایت کند.
• تعدیل اقساط (افزایش مبلغ): در صورت عدم پرداخت مکرر پیش قسط یا اقساط از سوی زوج، زوجه می تواند درخواست تعدیل اقساط را مطرح کند. به این معنا که با استناد به تخلف زوج، ممکن است دادگاه مبلغ اقساط ماهانه را افزایش دهد تا مهریه در مدت زمان کوتاه تری تسویه شود. این امر می تواند بار مالی بیشتری را بر دوش زوج تحمیل کند.

تعدیل و بازنگری در پیش قسط مهریه

با وجود اینکه دادگاه در ابتدا میزان پیش قسط و اقساط مهریه را بر اساس وضعیت مالی زوج تعیین می کند، اما زندگی متغیر است و شرایط اقتصادی افراد ممکن است دستخوش تغییر شود. اینجاست که بحث تعدیل و بازنگری در پیش قسط مهریه مطرح می شود.

شرایط درخواست تعدیل پیش قسط یا اقساط

هم زوج و هم زوجه می توانند در صورت تغییر محسوس در شرایط مالی یکی از طرفین، درخواست تعدیل پیش قسط یا اقساط مهریه را به دادگاه تقدیم کنند. این درخواست زمانی قابل طرح است که:

• بهبود وضعیت مالی زوج: اگر درآمد زوج به طور قابل توجهی افزایش یابد یا اموال جدیدی به دست آورد، زوجه می تواند درخواست افزایش مبلغ پیش قسط یا کوتاه شدن مدت اقساط را ارائه دهد. او باید این تغییر وضعیت مالی را با مدارک مستند (مانند فیش حقوقی جدید، اسناد مالکیت، گردش حساب) به دادگاه ثابت کند.
• سوء وضعیت مالی زوج: در مقابل، اگر زوج دچار بیکاری، بیماری، یا کاهش شدید درآمد شود، می تواند با ارائه مستندات و شهادت شهود، درخواست کاهش مبلغ اقساط یا افزایش طول مدت پرداخت را از دادگاه بخواهد. این امر به زوج کمک می کند تا در شرایط دشوار، فشار کمتری را متحمل شود.

دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات طرفین، در مورد تعدیل تصمیم گیری می کند. نکته مهم این است که درخواست تعدیل باید بر پایه تغییرات واقعی و قابل اثبات در وضعیت مالی باشد و صرف ادعا کافی نیست.

صفر شدن پیش قسط مهریه؛ آیا ممکن است؟

پرسش از صفر شدن پیش قسط مهریه یکی از نگرانی های اصلی زوجین است. در پاسخ باید گفت که صفر شدن پیش قسط مهریه در اغلب موارد عملاً غیرممکن است و بسیار نادر اتفاق می افتد. دادگاه معمولاً حتی در صورت بیکاری یا ناتوانی شدید مالی زوج، مبلغی هرچند ناچیز را به عنوان پیش قسط تعیین می کند تا جنبه تضمینی و احترام به حقوق زوجه رعایت شود. تنها در شرایط بسیار خاص و با اثبات مطلق ناتوانی مالی و عدم وجود هیچ گونه دارایی و درآمد از سوی زوج، ممکن است قاضی به جای پیش قسط، تنها اقساط بسیار طولانی مدت را تعیین کند. حتی در این موارد هم، اگر مرد شغل یا درآمدی پیدا کند، زوجه می تواند مجدداً درخواست مطالبه را مطرح نماید. بنابراین، انتظار صفر شدن پیش قسط، عمدتاً غیرواقع بینانه است.

مهلت پرداخت پیش قسط مهریه معمولاً ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اجراییه به زوج است و عدم پرداخت در این مهلت می تواند منجر به صدور حکم جلب شود.

سوالات متداول

آیا می توان پیش قسط مهریه را صفر کرد؟

در اکثر موارد، خیر. حتی در صورت اثبات ناتوانی مالی شدید، دادگاه معمولاً مبلغی هرچند ناچیز را به عنوان پیش قسط تعیین می کند تا حقوق زوجه تا حدی تضمین شود. صفر شدن پیش قسط بسیار نادر است و تنها در شرایط بسیار خاص و با اثبات مطلق عدم توانایی مالی و عدم وجود هیچ گونه دارایی ممکن است.

اگر مرد اموالش را پنهان کند چه می شود؟

پنهان کاری اموال با هدف فرار از پرداخت مهریه، علاوه بر اینکه می تواند منجر به صدور حکم جلب (حبس) شود، ممکن است مشمول پیگرد کیفری کتمان اموال و فرار از دین نیز گردد. دادگاه می تواند با استعلام از مراجع مختلف و تحقیقات، اموال پنهان شده را شناسایی و توقیف کند.

آیا می توان مبلغ پیش قسط تعیین شده را تعدیل کرد؟

بله، در صورت تغییر محسوس در شرایط مالی زوج (افزایش یا کاهش درآمد و دارایی) یا زوجه، امکان درخواست تعدیل پیش قسط یا اقساط مهریه از دادگاه وجود دارد. این تغییرات باید مستند و قابل اثبات باشند.

آیا پس از پرداخت پیش قسط، زن می تواند دوباره اموال مرد را توقیف کند؟

بله، اگر اموال جدیدی از مرد کشف شود که جزء مستثنیات دین نباشد و مهریه هنوز به طور کامل پرداخت نشده باشد، زوجه می تواند مجدداً درخواست توقیف این اموال را مطرح کند تا مابقی مهریه خود را وصول نماید.

چند سکه پیش قسط مهریه است؟

هیچ تعداد سکه ثابتی به عنوان پیش قسط مهریه وجود ندارد. این تعداد کاملاً به تشخیص قاضی پرونده و بر اساس بررسی دقیق وضعیت مالی و درآمدی زوج، تعداد سکه های مهریه، و همچنین شرایط زوجه تعیین می شود. آنچه ممکن است به عنوان ۱۰ درصد شنیده شود، یک رویه غیررسمی است نه قانون.

آیا توافق زوجین بر پیش قسط مهریه اعتبار دارد؟

بله، در صورتی که زوجین بر سر میزان پیش قسط و نحوه اقساط مهریه با یکدیگر به توافق برسند، این توافق معتبر است و دادگاه معمولاً آن را ملاک صدور حکم قرار می دهد. توافق زوجین به دلیل سرعت بخشیدن به فرآیند و کاهش اختلافات، همواره تشویق می شود.

نتیجه گیری

در مسیر پر از چالش های حقوقی مربوط به مهریه، درک صحیح از مفهوم پیش قسط مهریه و عوامل مؤثر بر آن، می تواند به هر دو طرف پرونده کمک شایانی کند. همانطور که بررسی شد، مبلغ پیش قسط مهریه نه بر اساس یک فرمول ثابت، بلکه با توجه به توانایی مالی زوج، وضعیت شغلی او، و نظر قاضی تعیین می شود. دادخواست اعسار و اثبات آن از طریق مدارک و شهادت شهود، نقشی کلیدی در این فرآیند دارد. پیامدهای عدم پرداخت پیش قسط، از حبس تا توقیف اموال، نشان دهنده اهمیت رعایت مهلت های قانونی است. با توجه به پیچیدگی های حقوقی این موضوع، مشورت با وکیل متخصص در امور خانواده، برای دریافت راهنمایی های دقیق و شخصی سازی شده، بسیار توصیه می شود تا حقوق هیچ یک از طرفین تضییع نگردد.