نمونه شکایت ترک فعل

زمانی که یک مسئول یا نهاد دولتی از انجام وظیفه قانونی خود سرباز می زند و این ترک وظیفه به ضرر شهروندی منجر می شود، شهروند حق شکایت از این ترک فعل را دارد. این راهنما به شما کمک می کند تا با فرایند حقوقی و نحوه تنظیم شکایت نامه در چنین مواردی آشنا شوید.

شاید برای بسیاری از شهروندان پیش آمده باشد که در مواجهه با یک سازمان یا مسئول دولتی، با عدم انجام وظیفه ای قانونی روبه رو شده اند. این تجربه می تواند از عدم صدور یک مجوز ضروری تا تأخیر طولانی در ارائه یک خدمت اساسی باشد. احساس ناتوانی و سردرگمی در چنین شرایطی کاملاً طبیعی است، چرا که بسیاری از افراد از حقوق خود و مسیرهای قانونی موجود برای احقاق این حقوق بی خبرند. اما واقعیت آن است که قانون، ابزارهای لازم برای مواجهه با این نوع بی مسئولیتی ها را فراهم آورده و شهروندان می توانند با آگاهی و اقدام به موقع، مسئولان را به انجام تکالیفشان وادارند.

هدف این مقاله، گشودن مسیری روشن پیش روی شما برای درک مفهوم ترک فعل مسئولین و ارائه نمونه های عملی شکایت نامه است. در این مسیر، با مفاهیم حقوقی، مراجع صالح، و به ویژه، شیوه تنظیم یک شکایت کارآمد آشنا می شوید تا بتوانید با اطمینان خاطر بیشتری گام بردارید. این مقاله، صرفاً یک راهنمای تئوریک نیست، بلکه با ارائه نمونه های کاربردی و قابل ویرایش، تلاش می کند تا شما را در قامت یک مدعی حقوق، قدرتمند سازد و به شما نشان دهد که احقاق حق در برابر ترک فعل مسئولین، دور از دسترس نیست.

درک مفهوم ترک فعل و مبانی حقوقی آن

برای آنکه بتوان از موضوعی شکایت کرد، نخست باید آن را به درستی شناخت. ترک فعل، مفهومی است که در لایه های مختلف حقوقی، از جمله حقوق مدنی، اداری و کیفری، مورد بحث قرار می گیرد. در این بخش، به تعریف این مفهوم و ابعاد آن پرداخته می شود تا تصویر واضح تری از موضوع شکایت در ذهن خواننده شکل گیرد.

ترک فعل چیست؟ (تعریف حقوقی و انواع آن)

به زبان ساده، ترک فعل به معنای انجام ندادن کاری است که شخص از نظر قانونی یا قراردادی ملزم به انجام آن بوده است. این عدم انجام وظیفه، می تواند منجر به خسارت یا محرومیت از حقی برای دیگری شود. در مقابل ترک فعل، فعل مثبت قرار دارد که به معنای انجام یک عمل است. برای مثال، اگر یک شهرداری موظف به صدور پروانه ساخت در مهلت قانونی باشد و از آن خودداری کند، این یک ترک فعل است. اما اگر پروانه ای را به اشتباه صادر کند که برخلاف قانون است، این یک فعل مثبت محسوب می شود.

تفاوت ترک فعل با مفاهیمی چون اهمال و قصور نیز اهمیت دارد. اهمال و قصور اغلب به معنای انجام یک کار به صورت ناقص یا با بی دقتی است، در حالی که ترک فعل به معنای به کلی انجام ندادن آن کار است. مثلاً، اگر مأموری وظیفه خود را دیر انجام دهد، این قصور است؛ اما اگر اصلاً انجام ندهد، ترک فعل محسوب می شود. از منظر حقوقی، ترک فعل در صورتی قابل پیگیری است که وظیفه انجام آن عمل، قانونی، واضح و مشخص باشد.

مبانی حقوقی ترک فعل را می توان در قوانین مختلفی یافت. قانون مسئولیت مدنی، قانون دیوان عدالت اداری و حتی قانون مجازات اسلامی در مواردی به ترک فعل اشاره دارند. برای مثال، ماده ۵۹۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) به مجازات مأمورین دولتی که از انجام وظایف خود که مستلزم پرداخت اجرت یا حقوق است، خودداری کنند، می پردازد. این مواد قانونی، چارچوبی برای شناسایی و پیگیری این نوع تخلفات فراهم می کنند.

چه کسانی مسئول ترک فعل هستند؟

هنگامی که از نمونه شکایت ترک فعل صحبت می شود، عمدتاً پای مسئولیت مقامات و نهادهای دولتی و عمومی در میان است. این افراد یا سازمان ها، به موجب قانون، وظایفی مشخص بر عهده دارند که عدم انجام آن ها می تواند منجر به مسئولیت شود. این مسئولین شامل موارد زیر می شوند:

• مسئولین دولتی و عمومی: از وزرا و مدیران کل گرفته تا کارمندان جزء در ادارات و سازمان ها، همه در حیطه وظایف قانونی خود مسئول هستند. این مسئولیت می تواند متوجه شهرداری ها، سازمان های آب و برق، شرکت های دولتی، و سایر نهادهایی باشد که خدمات عمومی ارائه می دهند.
• اشخاص حقوقی و حقیقی که در جایگاه انجام وظیفه عمومی قرار دارند: گاهی اوقات، شرکت های خصوصی یا اشخاص حقیقی به موجب قرارداد یا قانون، وظیفه ای عمومی را بر عهده می گیرند. به عنوان مثال، یک شرکت پیمانکار که وظیفه جمع آوری زباله شهری را دارد، در صورت عدم انجام این وظیفه، ممکن است مسئول ترک فعل شناخته شود.

شناخت دقیق سمت و جایگاه فرد یا نهادی که ترک فعل کرده، برای تنظیم شکایت و مراجعه به مرجع صالح، حیاتی است. این شناخت، به شما کمک می کند تا شکایت خود را به درستی هدف گذاری کنید و از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری نمایید.

حقوق شهروندان در برابر ترک فعل مسئولین

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سایر قوانین عادی، حقوق متعددی را برای شهروندان در نظر گرفته اند که تضمین کننده عملکرد صحیح و مسئولانه مقامات است. اصل ۳۴ قانون اساسی بر حق دادخواهی هر فردی تأکید دارد و این حق شامل پیگیری ترک فعل مسئولین نیز می شود. شهروندان، نه تنها حق دارند از عدم انجام وظیفه مسئولین متضرر نشوند، بلکه می توانند با طرح شکایت، از حقوق عامه نیز صیانت کنند.

شهروندان در یک جامعه پویا، نه تنها دریافت کننده خدمات، بلکه ناظر و مطالبه گر اجرای صحیح قانون هستند. پیگیری ترک فعل مسئولین، یکی از مهم ترین ابزارهای این نظارت محسوب می شود.

نقش شهروندان در نظارت بر عملکرد مسئولین، اهمیت بسزایی دارد. هر شکایت از ترک فعل، نه تنها به احقاق حق فردی کمک می کند، بلکه به شفافیت بیشتر، مسئولیت پذیری بالاتر و بهبود کلی عملکرد دستگاه های اجرایی منجر می شود. این اقدامات، به تقویت حکومت قانون و تضمین حقوق شهروندی در بلندمدت یاری می رساند.

گام های آماده سازی قبل از تنظیم شکایت

قبل از اینکه دست به قلم ببرید و نمونه شکایت ترک فعل خود را تنظیم کنید، لازم است که مراحل مهمی را برای جمع آوری اطلاعات و مستندسازی طی کنید. این مراحل، شالوده یک شکایت قوی و مؤثر را تشکیل می دهند و می توانند شانس موفقیت شما را به طور چشمگیری افزایش دهند.

شناسایی دقیق و مستند ترک فعل

نخستین گام، شناسایی دقیق وظیفه ای است که انجام نشده است. این وظیفه باید مستند به قانون، آیین نامه، بخشنامه یا دستورالعمل های رسمی باشد. صرفاً یک انتظار عمومی یا یک خواسته شخصی، مبنای حقوقی برای شکایت از ترک فعل نخواهد بود. شما باید بتوانید نشان دهید که فلان مسئول یا نهاد، بر اساس کدام ماده قانونی یا کدام سند رسمی، ملزم به انجام فلان کار بوده و از انجام آن خودداری کرده است.

علاوه بر این، باید ضرر و زیان وارد شده (مادی یا معنوی) را نیز تشخیص دهید. آیا عدم انجام وظیفه، باعث خسارت مالی به شما شده است؟ آیا به اعتبار یا آبروی شما لطمه زده است؟ یا صرفاً شما را از یک خدمت قانونی محروم کرده است؟ نحوه اثبات این ضرر و زیان نیز اهمیت دارد. مثلاً اگر ضرر مالی است، فاکتورها، قراردادها یا نامه های مرتبط می توانند مفید باشند. درک این جنبه ها به شما کمک می کند تا خواسته خود را به شکلی واضح و قابل پیگیری در شکایت نامه مطرح کنید.

جمع آوری و تدوین مستندات و مدارک لازم

یک شکایت از ترک فعل، بدون مدارک و مستندات قوی، محکوم به شکست است. خواننده باید بداند که هر کلامی که در شکایت نامه نوشته می شود، باید پشتوانه محکم قانونی و اسنادی داشته باشد. لیست زیر می تواند به شما در جمع آوری مدارک کمک کند:

• مدارک هویتی: کپی کارت ملی و شناسنامه شاکی.
• اسناد اثبات وظیفه: مواد قانونی، آیین نامه ها، بخشنامه ها یا دستورالعمل هایی که وظیفه مورد نظر را بر عهده مشتکی عنه (طرف شکایت) قرار می دهد.
• مکاتبات قبلی: هرگونه نامه، درخواست، ایمیل یا مکالمه ای که با مسئول مربوطه داشته اید و در آن درخواست انجام وظیفه را کرده اید.
• پاسخ های منفی یا عدم پاسخ: اگر پاسخی دریافت کرده اید که نشان دهنده عدم انجام وظیفه است، یا اگر مدت زمان قانونی برای پاسخگویی سپری شده و پاسخی نیامده است.
• اسناد اثبات ضرر: فاکتورها، گزارش های کارشناسی، گواهی پزشکی یا هر سند دیگری که نشان دهنده خسارت وارده به شما باشد.
• شهادت شهود: در صورت وجود، اطلاعات تماس و شهادت کتبی افراد مطلع.

سازماندهی مؤثر این مدارک، از اهمیت بالایی برخوردار است. بهتر است یک پوشه اختصاصی برای این پرونده ایجاد کنید و تمام مدارک را به ترتیب زمانی یا موضوعی مرتب نمایید تا در زمان تنظیم شکایت و ارائه به مرجع قضایی، به راحتی قابل دسترسی باشند.

اهمیت و نقش مشاوره حقوقی (اختیاری اما توصیه شده)

گرچه نمونه شکایت ترک فعل و راهنماهای موجود می توانند بسیار کمک کننده باشند، اما پیچیدگی های حقوقی هر پرونده می تواند متفاوت باشد. خواننده باید بداند که در برخی موارد، دریافت مشاوره از یک وکیل متخصص، می تواند تفاوت بزرگی در نتیجه پرونده ایجاد کند.

مزایای مشاوره حقوقی شامل موارد زیر است:

• تشخیص دقیق مرجع صالح: وکیل می تواند با توجه به جزئیات پرونده، بهترین مرجع برای طرح شکایت را تشخیص دهد.
• تنظیم حرفه ای شکایت نامه: یک وکیل باتجربه، با ادبیات حقوقی آشناست و می تواند شکایت نامه ای کامل و بدون نقص تنظیم کند.
• جمع آوری مدارک: وکیل می تواند در شناسایی و جمع آوری مدارک لازم، راهنمایی های ارزشمندی ارائه دهد.
• پیش بینی روند پرونده: وکیل می تواند با توجه به تجربه خود، روند احتمالی پرونده و چالش های پیش رو را پیش بینی کند.

بهترین زمان برای مراجعه به وکیل، پس از جمع آوری اطلاعات اولیه و قبل از تنظیم نهایی شکایت نامه است. این کار به شما اطمینان می دهد که در مسیر درستی گام برمی دارید و از همان ابتدا، پرونده خود را به شکلی قوی و اصولی آغاز می کنید.

مراجع صالح و مسیرهای قانونی شکایت از ترک فعل

یکی از مهم ترین بخش ها در پیگیری شکایت از ترک فعل، شناسایی مرجع صالح است. این انتخاب، می تواند به طور مستقیم بر سرعت و موفقیت پرونده شما تأثیر بگذارد. در این قسمت، به بررسی مهم ترین مراجع صالح و تفاوت های آنها پرداخته می شود.

شناسایی مرجع صالح: کلید اثربخشی شکایت

نوع ترک فعل و خواسته شما، تعیین کننده مرجعی است که باید به آن مراجعه کنید. بدون شناخت صحیح این مراجع، ممکن است شکایت شما در مسیر اشتباهی قرار گیرد و به نتیجه نرسد.

دیوان عدالت اداری

دیوان عدالت اداری، مرجع اصلی برای رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم از تصمیمات، اقدامات و ترک فعل واحدهای دولتی، شهرداری ها و مأمورین دولتی است. صلاحیت این دیوان بسیار گسترده است و اگر شما از عدم انجام وظیفه یک اداره، سازمان یا مسئول دولتی متضرر شده اید، دیوان عدالت اداری گزینه اول شماست.

مثال های رایج از ترک فعل قابل شکایت در دیوان:

• عدم صدور مجوز کسب وکار در مهلت قانونی توسط اداره مربوطه.
• تأخیر غیرموجه در پرداخت مطالبات قانونی کارمندان توسط دستگاه اجرایی.
• عدم رسیدگی به درخواست های اداری و صدور پاسخ در زمان مقرر.
• امتناع شهرداری از اجرای مصوبات قانونی مرتبط با شهرسازی.

شاکی در دیوان عدالت اداری، می تواند الزام دستگاه به انجام وظیفه، ابطال تصمیمات غیرقانونی یا جبران خسارت ناشی از ترک فعل را مطالبه کند.

دادگاه های عمومی حقوقی

در مواردی که ترک فعل مسئولین، منجر به مسئولیت مدنی و مطالبه خسارت شود، ممکن است دادگاه های عمومی حقوقی نیز صلاحیت رسیدگی داشته باشند. این اتفاق زمانی می افتد که ترک فعل یک مقام دولتی، خارج از چارچوب وظایف حاکمیتی و بیشتر در حوزه روابط خصوصی رخ داده باشد، یا وقتی که خواسته اصلی شما صرفاً جبران خسارت باشد که مستقیماً از ترک فعل ناشی شده است. مثلاً اگر ترک فعل یک مدیر، منجر به خسارتی به شخص ثالث شود که جنبه خصوصی دارد.

سازمان بازرسی کل کشور

سازمان بازرسی کل کشور، یک نهاد نظارتی است که وظیفه بازرسی مستمر و فوق العاده از دستگاه های اداری و اجرایی را بر عهده دارد. شکایت به این سازمان، جنبه نظارتی و پیشگیرانه دارد و ممکن است مستقیماً به صدور حکم قضایی منجر نشود، اما می تواند زمینه را برای پیگیری های بعدی فراهم آورد.

نقش سازمان بازرسی:

• بررسی اولیه تخلف و ترک فعل.
• ارجاع موضوع به مراجع قضایی یا اداری صالح در صورت احراز تخلف.
• تهیه گزارش و اعلام به مقامات مافوق جهت برخورد انضباطی یا اصلاح رویه.

شکایت به سازمان بازرسی، برای افرادی که به دنبال اصلاح رویه ها، نظارت بر عملکرد کلی یک دستگاه یا الزام به پاسخگویی هستند، می تواند بسیار مؤثر باشد.

مراجع اداری و انضباطی داخلی

در برخی سازمان ها، ساختارهای نظارتی داخلی یا شوراهای انضباطی وجود دارد که به شکایات علیه کارکنان خود رسیدگی می کنند. مراجعه به این مراجع، اغلب اولین گام است و ممکن است در صورتی که نتیجه بخش نباشد، مسیر به سوی مراجع قضایی باز شود.

دادگاه های کیفری

در موارد خاصی که ترک فعل جنبه کیفری پیدا می کند، می توان به دادگاه های کیفری مراجعه کرد. ماده ۵۹۷ قانون مجازات اسلامی که پیش تر اشاره شد، مثالی از ترک فعلی است که می تواند مجازات کیفری در پی داشته باشد. برای مثال، اگر یک مقام مسئول عمداً از انجام وظیفه ای که به موجب قانون بر عهده اوست و انجام آن وظیفه مستلزم پرداخت اجرت و حقوق شخص باشد، خودداری کند، می توان علیه او در دادگاه کیفری شکایت کرد.

تفاوت مسیرهای شکایت و نحوه انتخاب مرجع مناسب

انتخاب مرجع مناسب بستگی به ماهیت ترک فعل، نوع خواسته و مستندات شما دارد. جدول زیر می تواند به شما در تصمیم گیری کمک کند:

مرجع صالح	نوع ترک فعل (عمدتاً)	خواسته اصلی	نکات کلیدی
دیوان عدالت اداری	تخلف از قوانین و مقررات اداری توسط مسئولین و نهادهای دولتی	الزام به انجام وظیفه، ابطال تصمیم، جبران خسارت	مرجع تخصصی برای احقاق حقوق شهروندی در برابر دولت
دادگاه های عمومی حقوقی	مسئولیت مدنی ناشی از ترک فعل (خسارات مالی/معنوی)	مطالبه خسارت	تمرکز بر جنبه مالی و خصوصی ضرر
سازمان بازرسی کل کشور	سوء جریان اداری، عدم رعایت قوانین در دستگاه ها	نظارت، بررسی، ارجاع به مراجع صالح، اصلاح رویه	جنبه نظارتی قوی، اغلب پیش زمینه ای برای اقدامات بعدی
دادگاه های کیفری	ترک فعلی که قانون آن را جرم انگاری کرده است (مثل ماده ۵۹۷ ق.م.ا)	مجازات کیفری مسئول مربوطه	نیاز به اثبات عنصر عمد و تحقق جرم

خواننده باید به یاد داشته باشد که در برخی موارد، ممکن است نیاز باشد هم به دیوان عدالت اداری شکایت کند (برای الزام به انجام وظیفه) و هم به دادگاه عمومی (برای مطالبه خسارت) یا سازمان بازرسی (برای نظارت و پیگیری). مشاوره با یک وکیل متخصص در این مرحله، می تواند از پیچیدگی های احتمالی بکاهد.

نمونه شکایت ترک فعل: تنظیم گام به گام و ارائه نمونه عملی

اکنون که با مفاهیم و مراجع صالح آشنا شده اید، نوبت به مهم ترین بخش این راهنما یعنی نحوه تنظیم نمونه شکایت ترک فعل می رسد. در این بخش، ابتدا اصول کلی نگارش را بررسی کرده، سپس اجزای اصلی یک شکایت نامه را تشریح می کنیم و در نهایت، دو نمونه عملی و کاربردی برای دیوان عدالت اداری و سازمان بازرسی کل کشور ارائه خواهیم داد.

اصول و نکات کلیدی در تنظیم شکواییه/دادخواست

نوشتن یک شکایت نامه، تنها انتقال اطلاعات نیست، بلکه یک هنر حقوقی است. رعایت اصول زیر می تواند به شما کمک کند تا شکایت نامه ای قوی و متقاعدکننده داشته باشید:

• زبان رسمی و حقوقی: از ادبیات اداری و حقوقی استفاده کنید. از بیان احساسات شخصی یا الفاظ غیررسمی خودداری نمایید.
• وضوح و اختصار: مطالب را به صورت واضح، روشن و بدون ابهام بیان کنید. از حاشیه روی پرهیز کرده و مستقیماً به اصل موضوع بپردازید.
• مستند بودن: هر ادعایی که مطرح می کنید، باید پشتوانه مستند (سند، قانون، شهادت) داشته باشد. به شماره و تاریخ مستندات اشاره کنید.
• ذکر خواسته صریح و مشخص: به وضوح بیان کنید که از مرجع رسیدگی کننده چه می خواهید (مثلاً الزام به انجام فلان وظیفه، جبران فلان خسارت).
• ارجاع به مواد قانونی: در صورت امکان، به مواد قانونی مرتبط که وظیفه یا حق شما را تضمین می کنند، اشاره کنید. این کار به اعتبار حقوقی شکایت نامه شما می افزاید.
• رعایت ترتیب زمانی: وقایع را به ترتیب زمانی وقوع شرح دهید تا فهم آن برای خواننده (قاضی یا بازرس) آسان تر باشد.

اجزای اصلی یک شکایت نامه/دادخواست ترک فعل

صرف نظر از اینکه به کدام مرجع شکایت می کنید، یک شکایت نامه اصولی از اجزای مشخصی تشکیل شده است که هر یک نقش مهمی در شفافیت و اعتبار آن دارند:

1. سربرگ (مقام مخاطب): در بالای صفحه، نام و سمت مرجعی که شکایت را به آن ارسال می کنید (مثلاً «ریاست محترم دیوان عدالت اداری» یا «ریاست محترم سازمان بازرسی کل کشور»).
2. مشخصات کامل شاکی: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس کامل پستی و شماره تماس. در صورت وجود وکیل، مشخصات وکیل نیز درج می شود.
3. مشخصات کامل مشتکی عنه/خوانده: نام دقیق مقام یا نهاد مسئول، سمت (در صورت معلوم بودن) و آدرس محل کار. اگر نام شخص مسئول را نمی دانید، نام اداره یا سازمان کافی است.
4. موضوع شکایت: بیان خلاصه و دقیق آنچه شکایت دارید (مثلاً «شکایت از ترک فعل در عدم صدور پروانه ساخت»).
5. شرح ماوقع (متن شکایت): این بخش، هسته اصلی شکایت نامه است. در اینجا باید به ترتیب و با جزئیات، زمان، مکان و چگونگی وقوع ترک فعل را بیان کنید. وظیفه ای که انجام نشده، مستندات قانونی آن، درخواست های قبلی شما و عدم پاسخگویی یا اقدام مسئول مربوطه را ذکر کنید. همچنین، به ضرر و زیان وارده نیز اشاره نمایید.
6. دلایل و مستندات: فهرست کامل تمامی مدارک پیوست شده به شکایت نامه (مثلاً کپی ابلاغیه، نامه درخواست، قانون مربوطه، فیش واریزی و …). به هر مدرک با شماره یا عنوان مشخص اشاره کنید.
7. خواسته: به وضوح و با ادبیات حقوقی بیان کنید که دقیقاً از مرجع رسیدگی کننده چه می خواهید. (مثلاً «صدور حکم بر الزام مشتکی عنه به انجام تکلیف قانونی صدور پروانه ساختمانی» یا «دستور به بررسی و پیگیری ترک فعل مسئولین»).
8. امضا و تاریخ: در انتهای شکایت نامه، تاریخ تنظیم و امضای شاکی (یا وکیل او).

ارائه نمونه های عملی قابل استفاده (با توضیحات تفصیلی)

اکنون با توجه به اجزای گفته شده، دو نمونه شکایت ترک فعل کاربردی برای مراجع مختلف ارائه می شود. این نمونه ها، قالب های آماده ای هستند که می توانید با جایگزین کردن اطلاعات پرونده خود، از آن ها استفاده کنید.

نمونه شماره ۱: دادخواست الزام به انجام تکلیف به دیوان عدالت اداری

این نمونه برای زمانی است که می خواهید یک نهاد یا مسئول دولتی را ملزم به انجام وظیفه قانونی کنید.

بسمه تعالی

ریاست محترم دیوان عدالت اداری

با سلام و احترام،

موضوع: دادخواست الزام (نام اداره/سازمان) به انجام تکلیف قانونی (عنوان تکلیف)

۱. مشخصات شاکی:
نام: (نام شاکی)
نام خانوادگی: (نام خانوادگی شاکی)
نام پدر: (نام پدر)
کد ملی: (کد ملی)
شماره شناسنامه: (شماره شناسنامه)
آدرس کامل پستی: (آدرس دقیق و کد پستی)
شماره تماس: (شماره تلفن همراه یا ثابت)
(در صورت داشتن وکیل، مشخصات وکیل نیز درج شود.)

۲. مشخصات خوانده:
نام واحد دولتی/سازمان: (نام دقیق اداره یا سازمان طرف شکایت، مثال: شهرداری منطقه X تهران، اداره کل راه و شهرسازی استان Y)
نام مسئول مربوطه (در صورت اطلاع): (نام و سمت دقیق مسئول مربوطه، مثال: ریاست اداره صدور پروانه ساختمانی)
آدرس: (آدرس کامل محل استقرار اداره/سازمان)

۳. شرح دادخواست:
اینجانب (نام و نام خانوادگی شاکی)، به استناد (ذکر ماده/مواد قانونی، آیین نامه، بخشنامه یا مصوبه شورای شهر که وظیفه قانونی خوانده را مشخص می کند، مثال: ماده ۷ قانون نوسازی و عمران شهری)، مالک/ذی نفع (شرح وضعیت خود نسبت به موضوع، مثال: یک قطعه زمین به شماره ثبتی … در پلاک ثبتی … واقع در آدرس …) می باشم.

خوانده محترم، اداره/سازمان (نام اداره/سازمان)، بر اساس (اشاره مجدد به مبنای قانونی)، موظف به (توضیح دقیق وظیفه ای که انجام نشده است، مثال: صدور پروانه ساختمانی برای ملک اینجانب/پاسخگویی به استعلام شماره … اینجانب در مهلت قانونی) بوده است.

اینجانب در تاریخ (تاریخ اولین اقدام)، طی درخواست/نامه/پیگیری شماره (شماره مکاتبه، اگر وجود دارد) به پیوست شماره (شماره پیوست) از آن اداره/سازمان درخواست (شرح درخواست خود) را نمودم. علیرغم پیگیری های مکرر و سپری شدن (مدت زمان سپری شده، مثال: بیش از سه ماه) از تاریخ درخواست، خوانده محترم از انجام تکلیف قانونی خود امتناع ورزیده و تاکنون هیچ گونه اقدام مثبتی در این خصوص صورت نپذیرفته است. (اگر پاسخ منفی دریافت کرده اید، ذکر کنید: و با ارائه پاسخ غیرمستند/غیرقانونی به شماره … مورخ … از انجام وظیفه خودداری نموده است).

این ترک فعل، موجب تضییع حقوق مسلم اینجانب و وارد آمدن خسارات (اشاره به نوع خسارت، مثال: مادی از جمله از دست دادن فرصت ساخت و ساز/معنوی ناشی از سرگردانی و اتلاف وقت) به اینجانب گردیده است.

۴. دلایل و مستندات:
۱. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه شاکی
۲. کپی مصدق (ماده/مواد قانونی، آیین نامه، بخشنامه یا مصوبه مربوطه)
۳. کپی مصدق سند مالکیت/مدرک ذی نفعی
۴. کپی مصدق درخواست/نامه/مکاتبات انجام شده با خوانده (با ذکر تاریخ و شماره)
۵. (هر مدرک دیگری که ترک فعل یا ضرر را اثبات کند، مثال: استعلامات، فیش واریزی، نظر کارشناسی)
۶. (در صورت وجود، شهادت شهود یا اقرارنامه)

۵. خواسته:
با عنایت به شرح فوق و مستندات پیوست، از آن مقام محترم صدور حکم بر الزام خوانده (نام اداره/سازمان) به انجام تکلیف قانونی مبنی بر (شرح دقیق خواسته، مثال: صدور پروانه ساختمانی شماره …/پاسخگویی مستدل و قانونی به درخواست اینجانب/اجرای مصوبه … مورخ … ) مورد استدعاست. همچنین، (در صورت نیاز به جبران خسارت، ذکر شود: حکم بر جبران خسارات وارده بر اساس نظریه کارشناسی).

تاریخ: (تاریخ تنظیم دادخواست)
امضاء: (امضای شاکی)

توضیح جز به جز هر بند از دادخواست:

• موضوع: بسیار مهم است که موضوع را به کوتاهی و روشنی بیان کنید. این بخش به قاضی کمک می کند تا در یک نگاه متوجه ماهیت شکایت شما شود.
• مشخصات شاکی و خوانده: دقت در نگارش این مشخصات، از هرگونه ایراد شکلی در آینده جلوگیری می کند. حتماً آدرس های پستی را دقیق بنویسید تا ابلاغیه ها به درستی به دست شما یا طرف مقابل برسد.
• شرح دادخواست: این بخش، قلب شکایت نامه است. روایت شما باید دقیق، منطقی و به ترتیب زمانی باشد. از اغراق بپرهیزید و تنها واقعیت های مستند را ذکر کنید. ارجاع به ماده قانونی، اعتبار شما را افزایش می دهد. برای مثال، اگر موضوع شکایت عدم صدور یک مجوز است، حتماً ذکر کنید که این مجوز بر اساس کدام قانون باید صادر می شده است.
• دلایل و مستندات: همانطور که گفته شد، بدون مستندات، شکایت شما بی اثر است. هر آنچه را که پیوست می کنید، در این بخش لیست کنید و یک کپی از آن را همراه دادخواست ارائه دهید. اصل مدارک را در زمان رسیدگی، همراه داشته باشید.
• خواسته: این بخش، نتیجه نهایی شکایت شما را بیان می کند. خواسته باید دقیق، قابل اجرا و حقوقی باشد. اجرای عدالت یا برخورد با متخلف خواسته های کلی هستند و مورد قبول نیستند. شما باید مشخصاً بخواهید که خوانده به انجام چه کاری ملزم شود یا چه خسارتی جبران شود.

نمونه شماره ۲: شکواییه ترک فعل به سازمان بازرسی کل کشور

این نمونه برای زمانی است که می خواهید سازمان بازرسی کل کشور را از یک ترک فعل مطلع کنید تا این سازمان به عنوان یک نهاد نظارتی، موضوع را بررسی و پیگیری کند.

بسمه تعالی

ریاست محترم سازمان بازرسی کل کشور

با سلام و احترام،

موضوع: شکواییه ترک فعل در اداره/سازمان (نام اداره/سازمان) توسط مسئول/کارمند (نام و سمت در صورت اطلاع)

۱. مشخصات شاکی:
نام: (نام شاکی)
نام خانوادگی: (نام خانوادگی شاکی)
نام پدر: (نام پدر)
کد ملی: (کد ملی)
آدرس کامل پستی: (آدرس دقیق و کد پستی)
شماره تماس: (شماره تلفن همراه یا ثابت)

۲. مشخصات مشتکی عنه (طرف شکایت):
نام واحد دولتی/سازمان: (نام دقیق اداره یا سازمان طرف شکایت، مثال: اداره منابع طبیعی شهرستان …)
نام مسئول/کارمند مربوطه (در صورت اطلاع): (نام و سمت دقیق مسئول مربوطه، مثال: رئیس اداره/کارشناس بخش …)
آدرس: (آدرس کامل محل استقرار اداره/سازمان)

۳. شرح شکواییه:
با احترام، به استحضار می رساند که اینجانب (نام و نام خانوادگی شاکی)، شهروند/ذی نفع (شرح وضعیت خود، مثال: مالک اراضی دارای پلاک …)، از تاریخ (تاریخ شروع ترک فعل یا اولین پیگیری)، در خصوص (موضوع دقیق وظیفه که انجام نشده است، مثال: عدم اجرای صحیح قوانین مربوط به واگذاری اراضی ملی/عدم پاسخگویی به استعلامات مربوط به پرونده …) با ترک فعل مسئولین/کارمندان اداره/سازمان (نام اداره/سازمان) مواجه گردیده ام.

بر اساس (ذکر ماده/مواد قانونی، آیین نامه یا بخشنامه مرتبط که وظیفه را مشخص می کند)، آن اداره/سازمان موظف به (توضیح وظیفه قانونی) می باشد. علیرغم مراجعات و مکاتبات متعدد اینجانب به شرح (ذکر تاریخ و شماره مکاتبات، مثال: نامه شماره … مورخ … و مراجعه حضوری در تاریخ …)، متاسفانه اقدام مقتضی در این خصوص به عمل نیامده است.

این ترک فعل مسئولین نه تنها موجب تضییع حقوق قانونی اینجانب شده، بلکه به نظر می رسد از مصادیق سوء جریان اداری و عدم اجرای صحیح قوانین در آن مجموعه باشد که می تواند آثار نامطلوبی بر اعتماد عمومی و حقوق سایر شهروندان نیز داشته باشد.

۴. دلایل و مستندات:
۱. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه شاکی
۲. کپی مصدق (ماده/مواد قانونی، آیین نامه، بخشنامه یا مصوبه مربوطه)
۳. کپی مصدق مدارک مربوط به ذی نفعی یا مالکیت
۴. کپی مصدق مکاتبات انجام شده با اداره/سازمان (با ذکر تاریخ و شماره)
۵. (هر مدرک دیگری که ترک فعل را اثبات کند، مثال: گزارشات، عکس ها، شهادت نامه)

۵. خواسته:
لذا با تقدیم این شکواییه، از آن مقام محترم استدعا دارد ضمن صدور دستورات لازم، نسبت به بررسی دقیق موضوع ترک فعل فوق الذکر و انجام اقدامات قانونی و نظارتی مقتضی جهت الزام مسئولین ذیربط به انجام وظایف قانونی و رفع مشکل پیش آمده دستور مقتضی صادر فرمایید.

تاریخ: (تاریخ تنظیم شکواییه)
امضاء: (امضای شاکی)

توضیح تفاوت های نگارشی و رویه ای این شکواییه با دادخواست دیوان:

• مرجع: خطاب به ریاست سازمان بازرسی کل کشور است، نه دیوان عدالت اداری.
• موضوع: بیشتر بر شکواییه یا اعلام تخلف تاکید دارد تا دادخواست حقوقی.
• خواسته: به جای صدور حکم بر الزام، بر بررسی، پیگیری و دستور به اقدامات قانونی تمرکز دارد. سازمان بازرسی مستقیماً حکم صادر نمی کند، بلکه موضوع را بررسی و در صورت احراز تخلف، آن را به مراجع قضایی یا اداری صالح ارجاع می دهد یا اقدامات نظارتی خود را انجام می دهد. این تفاوت در ماهیت فعالیت دو نهاد است.
• لحن: ممکن است کمی کمتر رسمی و فنی باشد، اما همچنان باید مستند و منطقی باشد. تمرکز بر سوء جریان اداری و نظارت است.

استفاده از این نمونه ها، گام مؤثری در تنظیم شکایت نامه شما خواهد بود. کافی است اطلاعات مربوط به پرونده خود را با دقت در بخش های مشخص شده جایگزین کنید و مستندات لازم را پیوست نمایید.

ثبت، پیگیری و نتایج شکایت ترک فعل

پس از تنظیم نمونه شکایت ترک فعل، کار به پایان نمی رسد. مراحل بعدی شامل ثبت، پیگیری و درک نتایج احتمالی است که به اندازه نگارش اولیه اهمیت دارد. خواننده باید بداند که این یک فرآیند است و نیازمند صبر و پایداری است.

نحوه ثبت و ارسال شکایت

امروزه، بیشتر مراجع قضایی و حتی برخی نهادهای نظارتی، امکان ثبت شکایت را به صورت الکترونیکی فراهم کرده اند.

• ثبت از طریق سامانه ثنا: برای دادخواست به دیوان عدالت اداری و دادگاه های عمومی، باید ابتدا در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قضایی) ثبت نام کنید. پس از آن، می توانید دادخواست خود را به صورت الکترونیکی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و ارسال نمایید. این دفاتر، نقش واسط بین مردم و مراجع قضایی را دارند.
• ثبت حضوری یا از طریق پست: برای سازمان بازرسی کل کشور، علاوه بر سامانه الکترونیکی (که اغلب برای ثبت اولیه درخواست ها کاربرد دارد)، می توانید شکواییه خود را به صورت حضوری به دبیرخانه سازمان یا از طریق پست سفارشی ارسال کنید. حتماً رسید پستی یا شماره ثبت دبیرخانه را نگهداری کنید.

هزینه های دادرسی و تمبر

هرگونه اقدام حقوقی، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که شامل هزینه دادرسی، تمبر و در برخی موارد، هزینه کارشناسی می شود. این هزینه ها بر اساس تعرفه های قانونی تعیین می شوند و باید در زمان ثبت دادخواست پرداخت گردند. نرخ این هزینه ها می تواند سالانه تغییر کند، بنابراین قبل از اقدام، از تعرفه های روز اطلاع حاصل کنید. در مواردی خاص، افراد کم بضاعت می توانند از معافیت یا تقسیط هزینه های دادرسی برخوردار شوند که نیازمند ارائه درخواست اعسار است.

پیگیری پرونده پس از ثبت

پس از ثبت شکایت، پیگیری مستمر از اهمیت بالایی برخوردار است.

• استعلام وضعیت پرونده: از طریق سامانه ثنا، می توانید با وارد کردن کد ملی و رمز شخصی، وضعیت پرونده خود در دیوان عدالت اداری یا دادگاه های عمومی را پیگیری کنید. برای سازمان بازرسی نیز، معمولاً یک شماره پیگیری به شما داده می شود که می توانید از طریق وب سایت یا تماس تلفنی وضعیت شکواییه خود را جویا شوید.
• اهمیت حضور در جلسات رسیدگی: در صورت لزوم و دعوت به جلسه رسیدگی، حضور شما (یا وکیل شما) حیاتی است تا بتوانید از دلایل خود دفاع کنید و به سوالات پاسخ دهید.

ضمانت اجرا و نتایج احتمالی حکم

اگر شکایت شما موفقیت آمیز باشد، نتایج مختلفی ممکن است در پی داشته باشد:

• صدور حکم به نفع شاکی: این حکم می تواند شامل الزام به انجام تکلیف (مثلاً صدور پروانه)، جبران خسارت (در صورت مطالبه و اثبات)، یا ابطال یک تصمیم غیرقانونی باشد.
• نحوه اجرای احکام صادره: پس از صدور حکم قطعی، بخش اجرای احکام دیوان عدالت اداری یا دادگاه مربوطه، مسئول پیگیری اجرای حکم خواهد بود. عدم اجرای حکم از سوی مسئولین، خود می تواند منجر به مسئولیت های قانونی شدیدتری برای آنها شود.
• مسئولیت های انضباطی یا کیفری: در برخی موارد، ترک فعل می تواند منجر به مسئولیت های انضباطی برای مسئول مربوطه در کمیته تخلفات اداری و حتی در صورت تحقق شرایط، به مجازات کیفری (طبق مواد قانون مجازات اسلامی) شود.

راه های اعتراض به آراء

اگر از حکم صادره رضایت نداشته باشید، قانون راه هایی برای اعتراض فراهم کرده است:

• تجدیدنظرخواهی: در بسیاری از موارد، آراء بدوی قابل تجدیدنظرخواهی در مرجع بالاتر هستند.
• فرجام خواهی: در موارد خاص و طبق قانون، برخی آراء دیوان عدالت اداری یا دادگاه های عمومی، قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور هستند.
• اعاده دادرسی: در شرایط بسیار محدود و مشخص (مانند کشف مدارک جدید)، می توان درخواست اعاده دادرسی نمود.

چالش ها و نکات پایانی

پیگیری نمونه شکایت ترک فعل، می تواند یک فرآیند طولانی و گاهی دشوار باشد.

• طولانی بودن روند دادرسی: سیستم قضایی اغلب با حجم بالای پرونده ها روبه رو است و این می تواند به طولانی شدن زمان رسیدگی منجر شود. صبر و پیگیری منظم، کلید موفقیت است.
• اهمیت دقت در نگارش و ارائه مستندات قوی: همانطور که تاکید شد، هرچه شکایت نامه شما دقیق تر و مستندات قوی تر باشد، شانس موفقیت شما بیشتر خواهد بود.
• پذیرش نتایج: گاهی اوقات، با وجود تلاش های فراوان، ممکن است نتیجه دلخواه حاصل نشود. مهم این است که مسیر قانونی خود را تا انتها طی کرده باشید و از تمامی ابزارهای قانونی خود استفاده کرده باشید.

هر گام در مسیر احقاق حق، حتی اگر به سرعت به نتیجه نرسد، به تقویت بنیان های عدالت و مسئولیت پذیری در جامعه کمک می کند.

نتیجه گیری

پیگیری نمونه شکایت ترک فعل مسئولین، نه تنها یک حق شهروندی است، بلکه ابزاری قدرتمند برای نظارت بر عملکرد دستگاه های اجرایی و صیانت از حقوق عامه محسوب می شود. در این راهنما، از تعریف این مفهوم و تفاوت آن با سایر تخلفات گرفته تا نحوه جمع آوری مستندات، شناسایی مراجع صالح و تنظیم گام به گام شکایت نامه، تمامی جنبه های ضروری برای احقاق حقوق شما بررسی شد. با ارائه نمونه های عملی دادخواست به دیوان عدالت اداری و شکواییه به سازمان بازرسی کل کشور، تلاش شد تا مسیر این فرآیند حقوقی، هرچه بیشتر برای شما شفاف و قابل دسترس گردد.

به یاد داشته باشید که آگاهی از حقوق و مکلفیت ها، اولین و مهم ترین گام در این مسیر است. گرچه ممکن است این فرآیند با چالش ها و پیچیدگی هایی همراه باشد، اما با دقت، صبر و پیگیری مستمر، می توانید به نتایج مطلوب دست یابید و مسئولین را به پاسخگویی وادارید. امید است این راهنمای جامع، چراغ راهی باشد برای هر شهروندی که در پی احقاق حق خود در برابر ترک فعل مسئولین است.