تفاوت شراب با عرق

تفاوت اصلی شراب و عرق در فرایند تولید و غلظت الکل آن ها نهفته است. شراب محصولی از تخمیر طبیعی قند موجود در میوه ها، عمدتاً انگور، است که به صورت طبیعی الکل کمی دارد. در مقابل، عرق (به معنای گسترده تر نوشیدنی های تقطیری) پس از تخمیر مواد اولیه، طی فرایند تقطیر غلظت الکل آن به شدت افزایش می یابد و به نوشیدنی قوی تری تبدیل می شود.

در گستره وسیع نوشیدنی های الکلی، همیشه تفاوت های ظریفی وجود داشته که کنجکاوی بسیاری از افراد را برانگیخته است. این نوشیدنی ها که در فرهنگ ها و سنت های گوناگون جایگاه ویژه ای دارند، از منظر منشأ، فرایند تولید و ویژگی های حسی با یکدیگر متفاوت هستند. در میان این تنوع، تمایز میان شراب و عرق از اهمیت خاصی برخوردار است؛ به ویژه در جوامعی که دسترسی به اطلاعات دقیق ممکن است محدود باشد. کسانی که به دنبال درک عمیق تر از این نوشیدنی ها هستند، شاید با ابهامات و باورهای غلطی مواجه شده باشند که نیازمند شفاف سازی است.

در این راهنمای جامع، به سفری اطلاعاتی خواهیم رفت تا پرده از تفاوت های کلیدی و اساسی میان شراب و عرق برداریم. با بررسی دقیق منشأ هر یک، از تاریخچه باستانی آن ها گرفته تا جزئیات پیچیده فرایندهای تولید، می توانیم به درکی روشن تر از ماهیت این نوشیدنی ها دست یابیم. این مسیر به ما کمک می کند تا باورهای غلط رایج را اصلاح کرده و با اطلاعات صحیح، نگاهی واقع بینانه و علمی به این دو نوع نوشیدنی الکلی داشته باشیم.

شراب (Wine) چیست؟

شراب، نوشیدنی الکلی اصیلی است که داستان تولدش با طبیعت و صبر در هم آمیخته. این نوشیدنی از دیرباز در دل تمدن ها جای داشته و با فرایندی کاملاً طبیعی، از تخمیر آب انگور به دست می آید. زمانی که از شراب سخن می گوییم، به عصاره ای از طبیعت اشاره داریم که در آن قندهای موجود در انگور به آرامی و با کمک مخمرها، به الکل و دی اکسید کربن تبدیل می شوند.

تعریف و ماهیت شراب

شراب در ساده ترین تعریف، نتیجه تخمیر الکلی آب انگور است. این فرایند بدون نیاز به افزودن الکل از خارج صورت می گیرد و الکل موجود در شراب، محصول مستقیم فعالیت میکروارگانیسم ها (مخمرها) روی قندهای طبیعی انگور است. طبیعت در اینجا نقش اصلی را ایفا می کند؛ جایی که انگورهای رسیده با شیرینی طبیعی خود، بستر لازم را برای این تغییر شگفت انگیز فراهم می آورند.

تاریخچه و اهمیت فرهنگی شراب

ریشه های شراب به هزاران سال قبل و به تمدن های باستانی بازمی گردد. شواهد باستان شناسی نشان می دهد که انسان ها در مناطق مختلفی مانند گرجستان، ایران باستان و بین النهرین از حدود ۸۰۰۰ سال پیش با فرایند تولید شراب آشنا بوده اند. این نوشیدنی نه تنها یک جزء جدایی ناپذیر از رژیم غذایی بود، بلکه در مراسم مذهبی، جشن ها، و حتی در پزشکی سنتی نیز جایگاهی خاص داشت. در بسیاری از فرهنگ ها، شراب نمادی از زندگی، برکت و فراوانی محسوب می شود و در متون کهن و آثار هنری، حضوری پررنگ دارد.

مواد اولیه اصلی شراب

پایه و اساس هر شرابی، انگور است. اما نه هر انگوری. انتخاب نوع انگور تأثیر مستقیمی بر رنگ، طعم، عطر و ساختار نهایی شراب دارد:

• انواع انگور: انگورهای سفید مانند شاردونه، ساوینیون بلان، و ریسلینگ برای تولید شراب سفید به کار می روند. این انگورها معمولاً طعم های سبک تر و اسیدی تر به شراب می بخشند. در مقابل، انگورهای قرمز مانند کابرنه ساوینیون، مرلو، و پینو نوآر برای شراب قرمز استفاده می شوند و با رنگدانه پوست خود، رنگ قرمز عمیق و تانن های لازم را به شراب می دهند.
• نقش مخمر: مخمرها، میکروارگانیسم های کوچکی هستند که نقش قهرمانانه را در تولید شراب ایفا می کنند. آن ها با مصرف قند موجود در آب انگور، آن را به الکل و دی اکسید کربن تبدیل می کنند. این مخمرها می توانند به طور طبیعی روی پوست انگور وجود داشته باشند (مخمر وحشی) یا به صورت کنترل شده به آب انگور اضافه شوند (مخمر کشت شده) تا فرایند تخمیر با دقت بیشتری انجام شود.

فرایند تولید شراب (Vinification)

تولید شراب، یک هنر باستانی و در عین حال علمی مدرن است که مراحل مختلفی را شامل می شود:

1. برداشت و له کردن انگور: اولین گام، برداشت انگورها در زمان مناسب است. پس از آن، انگورها له می شوند تا آب میوه از پوست و دانه ها جدا شود. این مرحله، که کراشینگ نام دارد، مایعی به نام ماست (must) تولید می کند.
2. تخمیر: ماست حاصل، به مخازن تخمیر منتقل می شود. در اینجا، مخمرها شروع به کار می کنند و قندهای ماست را به الکل و دی اکسید کربن تبدیل می نمایند. این فرایند می تواند چند روز تا چند هفته طول بکشد. الکل موجود در شراب، کاملاً محصول طبیعی این مرحله است.
3. پرس کردن (فشردن): پس از تخمیر، مایع الکلی از تفاله ها (پوست، دانه و ساقه) جدا می شود. برای شراب سفید، پرس کردن معمولاً قبل از تخمیر انجام می شود، اما برای شراب قرمز، پس از تخمیر برای استخراج رنگ و تانن بیشتر صورت می گیرد.
4. پالایش و شفاف سازی: در این مرحله، ناخالصی ها و ذرات معلق از شراب حذف می شوند تا ظاهری شفاف و درخشان پیدا کند. این کار می تواند با فیلتراسیون یا روش های دیگر انجام شود.
5. کهنه سازی: بسیاری از شراب ها برای بهبود طعم و عطر، نیاز به کهنه سازی دارند. این کار می تواند در بشکه های چوبی (به ویژه بلوط) که طعم های خاصی به شراب می بخشند، یا در مخازن فولادی ضد زنگ و سپس در بطری ها انجام شود. کهنه سازی طولانی تر می تواند به پیچیدگی و عمق بیشتر شراب کمک کند.

انواع شراب

جهان شراب بسیار متنوع است و انواع بی شماری از آن وجود دارد که هر کدام ویژگی های منحصر به فردی دارند:

• شراب قرمز: از انگورهای قرمز و با تخمیر همراه با پوست انگور تهیه می شود که رنگ قرمز و تانن های آن را تأمین می کند.
• شراب سفید: از انگورهای سفید یا انگورهای قرمز که پوست آن ها قبل از تخمیر جدا شده، تولید می شود.
• شراب رز: رنگی صورتی دارد که با تماس کوتاه مدت پوست انگور قرمز با آب میوه در ابتدای فرایند به دست می آید.
• شراب گازدار: مانند شامپاین، دارای حباب های دی اکسید کربن است که طی یک تخمیر ثانویه در بطری یا مخزن ایجاد می شود.
• شراب های شیرین و خشک: تفاوت آن ها در میزان قند باقی مانده پس از تخمیر است. شراب خشک قند بسیار کمی دارد، در حالی که شراب شیرین، قند بیشتری را در خود حفظ می کند.

درصد الکل شراب

معمولاً درصد الکل (ABV) در شراب بین ۸% تا ۱۵% متغیر است. این میزان به عواملی مانند نوع انگور، میزان قند اولیه آن، و روش تولید بستگی دارد. برخی شراب های شیرین یا غنی شده (مانند پورت) ممکن است درصد الکل بالاتری داشته باشند، اما این موارد استثنا هستند و معمولاً الکل اضافی به آن ها افزوده می شود که فرایند طبیعی را کمی تغییر می دهد.

ویژگی های حسی شراب

تجربه نوشیدن شراب، یک سمفونی از حس هاست. طیف وسیعی از طعم ها از میوه ای (بری، سیب، مرکبات) و گلی گرفته تا خاکی، تند (فلفل، دارچین) و چوبی را می توان در آن یافت. بوهای شراب نیز می تواند بسیار متنوع باشد، از رایحه های تازه میوه تا نت های پیچیده تر که با کهنه سازی ایجاد می شوند. رنگ شراب از زرد روشن و طلایی در شراب های سفید تا قرمز یاقوتی و بنفش تیره در شراب های قرمز متغیر است. بافت یا بادی شراب نیز می تواند از سبک و آبکی تا غنی و پرحجم متفاوت باشد.

شراب، از تخمیر طبیعی قندهای موجود در انگور به دست می آید و الکل آن محصول مستقیم همین فرایند طبیعی است، نه افزودنی خارجی. درک این نکته اساسی، کلید تمایز آن با نوشیدنی های تقطیری است.

عرق (Distilled Spirits/Arak) چیست؟

در مقابل شراب که به آرامی در دل طبیعت شکل می گیرد، عرق (و به طور کلی تر، نوشیدنی های تقطیری) ماجرایی متفاوت دارد. این نوشیدنی ها، حاصل یک فرایند مهندسی شده تر به نام تقطیر هستند که هدف آن، افزایش غلظت الکل به سطوح بسیار بالاتر است. در این بخش، به کشف ماهیت و فرایند تولید عرق می پردازیم.

تعریف و ماهیت عرق

عرق به معنای عام، یک نوشیدنی الکلی است که از تقطیر مایعات تخمیر شده به دست می آید. این مایعات تخمیر شده، که مشروب پایه نامیده می شوند، می توانند از هر منبع قندی یا نشاسته ای مانند میوه ها، غلات یا سبزیجات تهیه شوند. کلید اصلی در تولید عرق، فرایند تقطیر است که الکل را از آب و سایر ترکیبات جدا کرده و غلظت آن را به شدت افزایش می دهد.

تاریخچه تقطیر

فرایند تقطیر، دستاورد بزرگی در تاریخ شیمی و تولید نوشیدنی ها محسوب می شود. شواهد تاریخی نشان می دهد که تقطیر برای اولین بار در تمدن های باستانی برای ساخت عطر و دارو به کار رفته است. اما توسعه تقطیر الکل به شکل گسترده تر، به دوران قرون وسطی و دانشمندان عرب بازمی گردد. آن ها با ابداع و بهبود دستگاه های تقطیر (مانند المبیک)، توانستند الکل هایی با غلظت بالا تولید کنند. این کشف، انقلابی در دنیای نوشیدنی های الکلی ایجاد کرد و به تولید انواع الکل های قوی تر منجر شد که امروزه می شناسیم.

مواد اولیه اصلی عرق

برخلاف شراب که عمدتاً از انگور تهیه می شود، مواد اولیه برای تولید عرق بسیار متنوع است و می تواند شامل هر منبعی باشد که قابلیت تخمیر شدن را دارد:

• میوه ها: انگور، کشمش (که در ایران پایه اصلی عرق کشمش است)، خرما، سیب، آلو و هر میوه دیگری که قند کافی دارد.
• غلات: گندم، جو، ذرت و برنج از جمله غلاتی هستند که برای تولید ویسکی، ودکا و سایر الکل های تقطیری استفاده می شوند.
• سبزیجات نشاسته ای: سیب زمینی نیز می تواند ماده اولیه برای برخی انواع ودکا باشد.
• اشاره خاص به عرق سگی: در فرهنگ عامه ایران، عرق سگی به نوشیدنی تقطیری قوی گفته می شود که معمولاً از تخمیر کشمش یا خرما تهیه شده و در شرایط غیربهداشتی و غیر استاندارد تولید می شود. این نامگذاری نشان دهنده ماهیت غیرقانونی و اغلب خطرناک این نوع عرق است.

فرایند تولید عرق (Distillation)

فرایند تولید عرق، با یک مرحله تخمیر آغاز می شود و سپس وارد مرحله تقطیر می گردد:

1. تخمیر مواد اولیه: ابتدا مواد اولیه حاوی قند یا نشاسته، با آب و مخمر مخلوط می شوند تا فرایند تخمیر آغاز شود. این مرحله، یک مایع با درصد الکل پایین (مانند شراب یا آبجو) تولید می کند که به آن ماش (mash) یا مشروب پایه می گویند.
2. تقطیر: این قلب فرایند تولید عرق است. مایع تخمیر شده در یک دستگاه تقطیر (مانند دیگ های مسی سنتی یا دستگاه های صنعتی پیشرفته) حرارت داده می شود. الکل در دمای پایین تری نسبت به آب تبخیر می شود. بخار الکل سپس جمع آوری و خنک می شود تا دوباره به حالت مایع برگردد. این مایع جدید، الکل غلیظ تری دارد. فرایند تقطیر ممکن است چندین بار تکرار شود تا خلوص و غلظت الکل به حد مطلوب برسد.
3. بخش بندی (Cuts): در طول تقطیر، سه بخش اصلی تولید می شود: fore-shots (اولین بخش که حاوی مواد شیمیایی فرار و ناخالص است)، heart (بخش میانی که الکل خالص و مطلوب است) و tails (بخش انتهایی که حاوی ترکیبات سنگین تر و نامطلوب است). تقطیرکننده با دقت این بخش ها را از هم جدا می کند تا تنها heart برای مصرف نهایی استفاده شود.
4. پالایش و تصفیه: پس از تقطیر، الکل ممکن است برای حذف ناخالصی ها و بهبود طعم، فیلتر و تصفیه شود. برخی از انواع الکل ها از طریق زغال فعال یا فیلترهای دیگر عبور داده می شوند.
5. کهنه سازی (اختیاری): برخی از الکل های تقطیری مانند ویسکی و برندی، برای سال ها در بشکه های چوبی (معمولاً بلوط) کهنه می شوند. این کهنه سازی باعث می شود الکل طعم، رنگ و عطر پیچیده تری پیدا کند. در مقابل، ودکا و عرق کشمش معمولاً بدون کهنه سازی و به صورت شفاف مصرف می شوند.

انواع عرق (نوشیدنی های تقطیری)

تنوع در نوشیدنی های تقطیری بی شمار است و هر منطقه و فرهنگی، نوع خاص خود را دارد:

• ودکا: معمولاً از غلات یا سیب زمینی تولید شده و بسیار خالص و بدون طعم است.
• ویسکی: از غلات تخمیر شده (جو، ذرت، چاودار) تولید و در بشکه های چوبی کهنه می شود.
• برندی: از تقطیر شراب میوه، عمدتاً انگور، به دست می آید و معمولاً کهنه می شود.
• رام: از ملاس نیشکر یا آب نیشکر تهیه می شود.
• تکیلا: از گیاه آگاوه آبی تولید می شود.
• جین: الکلی است که با انواع توت ها و گیاهان معطر طعم دار می شود.
• عرق محلی: در ایران، عرق معمولاً به عرق کشمش اشاره دارد که از تخمیر و تقطیر کشمش تهیه می شود.

درصد الکل عرق

درصد الکل در نوشیدنی های تقطیری بسیار بالاتر از شراب است. معمولاً الکل آن ها بالای ۲۰% و اغلب بین ۳۰% تا ۶۰% یا حتی بیشتر متغیر است. این غلظت بالا، تأثیرگذاری سریع تر و قوی تر آن ها را توجیه می کند.

ویژگی های حسی عرق

عرق ها معمولاً طعم های تندتر و قوی تری دارند. بو و طعم آن ها به شدت به مواد اولیه و روش تقطیر و کهنه سازی بستگی دارد. برخی از آن ها مانند ودکا طعم خنثی دارند، در حالی که برخی دیگر مانند ویسکی یا برندی، طعم های پیچیده و عمیق چوبی، دودی یا میوه ای از خود نشان می دهند.

مقایسه جامع: تفاوت های کلیدی شراب و عرق

برای درک کامل تفاوت های شراب و عرق، می توانیم به مقایسه ای دقیق و ساختاریافته بپردازیم. این مقایسه نه تنها به روشن شدن ابهامات کمک می کند، بلکه دیدگاه عمیق تری نسبت به فرایندهای تولید و ویژگی های هر یک ارائه می دهد.

ویژگی	شراب (Wine)	عرق (Distilled Spirits/Arak)
تعریف اساسی	نوشیدنی الکلی حاصل از تخمیر طبیعی قندهای میوه (عمدتاً انگور).	نوشیدنی الکلی حاصل از تقطیر مایعات تخمیر شده (مشروب پایه).
فرایند اصلی تولید	فقط تخمیر (تبدیل قند به الکل توسط مخمر).	تخمیر (تولید مشروب پایه) + تقطیر (افزایش غلظت الکل).
مواد اولیه رایج	عمدتاً انگور (سفید، قرمز).	انگور، کشمش، خرما، غلات (جو، گندم، ذرت)، سیب زمینی، نیشکر و میوه های دیگر.
درصد الکل (ABV)	معمولاً بین ۸% تا ۱۵%.	معمولاً بالای ۲۰%، اغلب بین ۳۰% تا ۶۰% یا بیشتر.
طعم و بافت	معمولاً ملایم تر، پیچیده تر، طیف وسیعی از طعم های میوه ای، خاکی، گلی و تند.	معمولاً تندتر، قوی تر، طعم های متفاوت بسته به مواد اولیه و روش تقطیر (خنثی، چوبی، دودی، میوه ای).
حجم مصرفی برای تاثیر مشابه	بیشتر.	کمتر.
کهنه سازی	رایج است (بشکه های چوبی، بطری) برای بهبود طعم.	اختیاری است (بشکه های چوبی برای ویسکی و برندی، بدون کهنه سازی برای ودکا و عرق کشمش).
اشاره به نقش فرهنگی/تاریخی	ریشه های باستانی، جایگاه در مراسم مذهبی و جشن ها در تمدن های مختلف.	توسعه یافته پس از کشف تقطیر، جایگاه در نوشیدنی های قوی و محلی.
مثال ها	شراب شیراز، شامپاین، مرلو، شاردونه، پینو نوآر.	ودکا، ویسکی، برندی، رام، تکیلا، جین، عرق کشمش (در ایران).

همانطور که در جدول بالا مشاهده می شود، تفاوت های اساسی در فرایند تولید و درصد الکل، دو نوشیدنی کاملاً متفاوت را خلق کرده است. در حالی که شراب بیشتر بر قدرت طبیعت و تخمیر متکی است، عرق محصولی از دخالت بیشتر انسان و بهره گیری از دانش شیمی تقطیر است.

نکات مهم، باورهای غلط و ملاحظات

در دنیای اطلاعات، گاهی برخی باورهای نادرست رواج پیدا می کنند که می تواند درک صحیح از واقعیت ها را دشوار سازد. در مورد شراب و عرق نیز، این باورهای غلط وجود دارد که نیازمند تصحیح هستند. همچنین، پرداختن به تأثیرات سلامتی و وضعیت قانونی این نوشیدنی ها، به تکمیل درک ما کمک می کند.

تصحیح باورهای غلط رایج

شاید شنیده باشید که «شراب بدون الکل است» یا «شراب طبیعی حلال است». این باورها کاملاً نادرست هستند. شراب، حتی اگر به صورت کاملاً طبیعی تولید شود، به دلیل فرایند تخمیر، حاوی الکل است و نمی تواند بدون الکل باشد. الکل، جزء جدایی ناپذیر این نوشیدنی است و بدون آن، دیگر شراب نامیده نمی شود. هرگونه نوشیدنی تخمیر شده ای که منجر به تولید الکل شود، فارغ از منبع، ماهیت الکلی دارد. برخی ممکن است آن را با آبمیوه های تخمیر شده غیرالکلی (مانند سرکه) اشتباه بگیرند که فرایند متفاوتی دارند و هدف آن ها تولید الکل نیست.

باور غلط دیگر این است که «عرق همان شراب است که به آن الکل اضافه شده». این گزاره نیز کاملاً اشتباه است. همانطور که پیش تر توضیح داده شد، عرق محصول فرایند تقطیر است که الکل موجود در یک مایع تخمیر شده (مثلاً شراب یا ماش کشمش) را غلیظ می کند. الکل به آن اضافه نمی شود، بلکه غلظت الکل موجود در آن با جدا کردن آب از طریق تبخیر و میعان افزایش می یابد. بنابراین، عرق یک مرحله اضافی و بسیار متفاوت از شراب در فرایند تولید خود دارد.

همچنین، درک تفاوت میان «مشروب» (به عنوان واژه ای عام برای هر نوشیدنی الکلی) با «شراب» و «عرق» (به عنوان انواع خاص) حائز اهمیت است. کلمه «مشروب» می تواند شامل آبجو، شراب، و تمامی الکل های تقطیری باشد، اما «شراب» و «عرق» به دسته های مشخصی با فرایندهای تولید متمایز اشاره دارند.

تاثیر بر سلامتی

مهم است که یادآور شویم، هر دو نوع نوشیدنی، یعنی شراب و عرق، حاوی الکل (اتانول) هستند. مصرف بی رویه هرگونه نوشیدنی الکلی می تواند عواقب جدی و مضری برای سلامتی داشته باشد. الکل می تواند بر کبد، قلب، مغز و سایر ارگان های بدن تأثیر منفی بگذارد و منجر به بیماری های مزمن و اعتیاد شود. تفاوت اصلی در اینجا، غلظت الکل است. از آنجایی که عرق درصد الکل بسیار بالاتری دارد، مصرف مقادیر کمتری از آن می تواند به سرعت منجر به مسمومیت و عوارض شدیدتر شود. این تفاوت در غلظت، سرعت و شدت تأثیرگذاری الکل بر بدن را نیز متفاوت می کند؛ به طوری که اثرات عرق به دلیل الکل بالاتر، سریع تر و شدیدتر از شراب ظاهر می شود.

بر اساس پژوهش های جهانی، هیچ میزانی از مصرف الکل برای سلامتی مفید نیست و بهترین توصیه، پرهیز کامل از آن است. خطرات ناشی از بیماری ها، سرطان ها و حوادث، فواید احتمالی برای قلب را تحت الشعاع قرار می دهد.

وضعیت قانونی و فرهنگی در ایران

در ایران، پس از انقلاب اسلامی، تولید، فروش و مصرف هرگونه نوشیدنی الکلی، از جمله شراب و عرق، طبق قانون ممنوع و غیرقانونی اعلام شد. این ممنوعیت شامل تمامی آحاد جامعه می شود و مجازات هایی برای متخلفان در نظر گرفته شده است. این وضعیت قانونی، تولید و مصرف الکل را به فعالیت های زیرزمینی و غیرقانونی سوق داده است. همین امر می تواند منجر به تولید و عرضه نوشیدنی های الکلی غیراستاندارد و حتی خطرناک شود که سلامتی مصرف کنندگان را به شدت تهدید می کند، مانند مسمومیت با متانول که متأسفانه در سالیان اخیر جان بسیاری را گرفته است. از این رو، آگاهی از این ممنوعیت ها و خطرات ناشی از مصرف الکل های غیر استاندارد، برای حفظ سلامت عمومی جامعه بسیار ضروری است.

نتیجه گیری

در این مقاله به کاوش در دنیای نوشیدنی های الکلی، به ویژه شراب و عرق پرداختیم و تفاوت های کلیدی آن ها را از جنبه های مختلف بررسی کردیم. اکنون روشن است که شراب، محصولی از تخمیر طبیعی آب انگور است که با درصد الکلی نسبتاً پایین تر و طعم های پیچیده، جایگاهی دیرینه در تاریخ و فرهنگ بشر دارد. در مقابل، عرق که به طور گسترده به نوشیدنی های تقطیری اشاره دارد، با فرایند تقطیر از مایعات تخمیر شده به دست می آید و به دلیل غلظت بالای الکل، تأثیرگذاری قوی تر و متفاوتی را به همراه دارد.

درک صحیح این تفاوت ها تنها یک مسئله علمی یا تاریخی نیست، بلکه برای رفع ابهامات، تصحیح باورهای غلط و همچنین آگاهی از تأثیرات بالقوه بر سلامتی و ملاحظات قانونی، ضروری است. دانستن اینکه هر دو نوشیدنی حاوی الکل هستند و مصرف بی رویه آن ها می تواند مضر باشد، اهمیت زیادی دارد. با این آگاهی، می توانیم با دیدگاهی واقع بینانه تر به این نوشیدنی ها نگاه کنیم و اطلاعاتی دقیق تر و جامع تر در اختیار داشته باشیم.