آیا به مهریه مالیات تعلق میگیرد؟

در حال حاضر و بر اساس قوانین مالیاتی جاری در ایران، مهریه از پرداخت مالیات معاف است. این معافیت، بر پایه ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم قرار دارد که صراحتاً مهریه را از شمول مالیات خارج می سازد؛ اما بحث ها و طرح های پیشنهادی برای اعمال مالیات پلکانی بر مهریه های سنگین، آینده ای متفاوت را برای این موضوع رقم زده است که نیازمند توجه و آگاهی است.

برای بسیاری از زوجین و خانواده ها، مهریه یکی از ارکان اصلی عقد ازدواج محسوب می شود. این موضوع نه تنها جنبه ای شرعی و قانونی دارد، بلکه به مرور زمان ابعاد اقتصادی و اجتماعی پیچیده ای به خود گرفته است. با نوسانات اقتصادی و افزایش ارزش دارایی ها، به ویژه سکه طلا، مبالغ مهریه نیز سیر صعودی داشته و گاه به حدی می رسد که پرداخت آن برای زوج به امری دشوار یا حتی محال تبدیل می شود. این وضعیت، لزوم بررسی دقیق تر جوانب حقوقی و مالی مهریه را آشکار می سازد و اینجاست که سوالاتی نظیر تعلق یا عدم تعلق مالیات به مهریه، به دغدغه ای مهم تبدیل می شود.

در این متن، سفری خواهیم داشت به دنیای قوانین و مقررات پیرامون مالیات مهریه. از وضعیت فعلی که مهریه کاملاً از مالیات معاف است، آغاز کرده و به جزئیات طرح پیشنهادی و جنجالی جدید خواهیم پرداخت که مالیات های پلکانی برای مهریه های سنگین را در نظر گرفته است. هدف، روشن ساختن ابهامات و ارائه درکی جامع از این موضوع پیچیده است تا خوانندگان با آگاهی کامل تری در مورد حقوق و تعهدات خود قدم بردارند.

وضعیت فعلی مالیات مهریه: معافیت بر اساس قانون جاری (ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم)

برای شروع، لازم است به این واقعیت مهم اشاره کنیم که در شرایط کنونی و بر اساس قوانین مالیاتی حاکم در کشور، مهریه به هیچ عنوان مشمول مالیات نمی شود. این یک اصل حقوقی ثابت است که ریشه در ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم دارد. این ماده به صراحت اعلام می دارد که «جهیزیه منقول و مهریه، اعم از منقول و غیرمنقول از پرداخت مالیات معاف است.» این جمله کوتاه، اما پرمفهوم، تکلیف قانونی مهریه را در نظام مالیاتی ما روشن می سازد.

تصور کنید زوجین در حال برنامه ریزی برای زندگی مشترک هستند. یکی از گام های اساسی، توافق بر سر مهریه است. این مهریه می تواند به اشکال مختلفی تعیین شود: سکه بهار آزادی، وجه نقد، اموال منقول مانند خودرو یا حتی اموال غیرمنقول مثل زمین و خانه. مهم نیست چه نوع دارایی به عنوان مهریه تعیین شده باشد؛ تا زمانی که این دارایی تحت عنوان مهریه به ملکیت زوجه درآید، طبق قانون از پرداخت هرگونه مالیات مستقیم معاف خواهد بود. این معافیت، یک پشتوانه قانونی قوی برای حق مالکیت زن بر مهریه او محسوب می شود.

تفاوت معافیت مهریه با مالیات های مرتبط

با وجود این معافیت صریح، گاهی ابهاماتی برای افراد پیش می آید و این سوال مطرح می شود که آیا مهریه به کلی از هرگونه مالیات برکنار است؟ پاسخ این است که بله، خود مهریه معاف است، اما برخی فعالیت های جانبی مرتبط با آن ممکن است مشمول مالیات های دیگری شوند. این تفاوت ها برای درک صحیح موضوع، بسیار حائز اهمیت هستند و باید با دقت مورد توجه قرار گیرند:

• مالیات نقل و انتقال اموال: اگر مهریه به شکل اموال غیرمنقول (مانند ملک) یا منقول (مانند خودرو) تعیین شده باشد و در زمان مطالبه یا توافق، نیاز به نقل و انتقال رسمی سند آن مال باشد، هزینه ها و مالیات های مربوط به نقل و انتقال آن مال (نه خود مهریه) ممکن است بر اساس قوانین دیگر اعمال شود. برای مثال، اگر مهریه ملکی باشد، مالیات نقل و انتقال ملک بر اساس مقررات مربوط به معاملات املاک، به خود فرآیند انتقال تعلق می گیرد، نه به ارزش مهریه.
• مالیات بر عواید حاصل از فروش سکه: اگر زوجه پس از دریافت مهریه خود، اعم از سکه، وجه نقد یا هر نوع دارایی دیگر، اقدام به فروش آن دارایی کند و از این فروش سودی به دست آورد، ممکن است این سود تحت شرایطی مشمول قوانین مالیاتی مربوط به درآمد یا عواید سرمایه ای قرار گیرد. به عبارت دیگر، مالیات بر فروش سکه، به عواید حاصل از معاملات متعدد و سوداگرانه سکه تعلق می گیرد و نه به دریافت اصل مهریه. این یک موضوع جداگانه است که ارتباط مستقیمی با ماهیت مهریه ندارد، بلکه با فعالیت اقتصادی (خرید و فروش) فرد پس از تملک آن دارایی مرتبط است.

بنابراین، نکته کلیدی این است که ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، صرفاً خود حق مهریه را از مالیات معاف کرده است، نه پیامدهای احتمالی اقتصادی یا نقل و انتقالاتی که پس از تملک آن دارایی توسط زوجه رخ می دهد.

طرح پیشنهادی قانون جدید مالیات بر مهریه (مالیات مهریه ۱۴۰۳/۱۴۰۴): جزئیات و اهداف

در سال های اخیر، موضوع مهریه های سنگین و تبعات اجتماعی و حقوقی ناشی از آن، به یکی از چالش های اصلی در نظام حقوقی و قضایی کشور تبدیل شده است. پرونده های فراوان مهریه در دادگاه ها، آمار بالای زندانیان مهریه و همچنین دشواری های وصول مهریه برای زنان، مسئولان را بر آن داشته تا به دنبال راهکارهایی برای تعدیل این وضعیت باشند. یکی از این راهکارها که در مجلس شورای اسلامی مطرح شده و در حال بررسی است، طرحی تحت عنوان اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و مهریه است که در افکار عمومی به قانون جدید مالیات مهریه معروف شده است.

معرفی طرح و هدف اصلی آن

این طرح با هدف کاهش مهریه های سنگین و منطقی سازی توافقات مالی در ابتدای زندگی مشترک، پا به عرصه گذاشته است. طراحان و موافقان این طرح بر این باورند که وضع مالیات بر مهریه های بالا، می تواند زوجین و خانواده ها را به سمت تعیین مهریه های معقول تر سوق دهد و بدین ترتیب، از تشکیل پرونده های حقوقی متعدد و بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند. همچنین، این طرح به دنبال حمایت از استحکام بنیان خانواده و جلوگیری از سوءاستفاده از مهریه به عنوان ابزاری برای فشار در اختلافات زناشویی است.

وضعیت اجرایی شدن طرح: هنوز در حد طرح پیشنهادی

یکی از مهم ترین نکاتی که در خصوص مالیات مهریه ۱۴۰۳ یا مالیات مهریه ۱۴۰۴ باید به آن توجه داشت، این است که این طرح هنوز به تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان نرسیده و اجرایی نشده است. تمامی آنچه در مورد نرخ ها و نحوه محاسبه در ادامه خواهد آمد، صرفاً بر اساس مفاد این طرح پیشنهادی است و در حال حاضر، هیچ گونه مالیاتی از مهریه دریافت نمی شود. آگاهی از این نکته برای رفع ابهامات و جلوگیری از سردرگمی مخاطبان ضروری است.

میزان و نحوه محاسبه مالیات مهریه در طرح جدید (جدول مالیات مهریه)

بر اساس طرح پیشنهادی، نرخ های مالیات بر مهریه به صورت پلکانی و با توجه به تعداد سکه های مهریه تعیین شده است. این سیستم پلکانی، هدف دارد تا مهریه های پایین تر را معاف از مالیات نگه دارد و هرچه میزان مهریه افزایش یابد، نرخ مالیات نیز بیشتر شود تا از تعیین مهریه های غیرواقعی و بسیار بالا جلوگیری کند. لازم به ذکر است که این نرخ ها بر اساس ارزش روز مهریه (در زمان ثبت عقد) محاسبه خواهد شد.

معافیت کامل تا سقف ۱۴ سکه بهار آزادی

در این طرح، به مهریه هایی که تا سقف ۱۴ سکه بهار آزادی تعیین می شوند، هیچ گونه مالیاتی تعلق نخواهد گرفت. این بند با هدف تشویق زوجین به تعیین مهریه های منطقی و کم تعدادتر تدوین شده است و به نوعی به عنوان یک حد معافیت مالیاتی مهریه عمل می کند.

نرخ های پلکانی برای مهریه های بالاتر

برای مهریه هایی که از سقف ۱۴ سکه فراتر می روند، نرخ های مالیاتی به صورت زیر اعمال خواهد شد:

تعداد سکه مهریه	نرخ مالیات (از ارزش کل مهریه)
تا ۱۴ سکه	معاف از مالیات
از ۱۵ تا ۱۰۰ سکه	۱.۱%
از ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه	۲%
بیش از ۲۰۰ سکه	۱۵%

فرمول محاسبه مالیات مهریه

برای محاسبه دقیق مالیات مهریه در صورت تصویب طرح، می توان از فرمول زیر استفاده کرد:

مالیات مهریه = (نرخ مالیات / ۱۰۰) × ارزش کل مهریه (بر اساس قیمت روز سکه یا ارزش ریالی سایر اموال)

مثال های عملی و واضح

برای روشن تر شدن نحوه محاسبه، چند مثال عملی با فرض قیمت روز هر سکه بهار آزادی ۳۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان آورده می شود:

1. مهریه ۵۰ سکه:
   • در این حالت، مهریه در پله از ۱۵ تا ۱۰۰ سکه قرار می گیرد و نرخ مالیات ۱.۱% است.
   • ارزش کل مهریه: ۵۰ سکه × ۳۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان/سکه = ۱,۷۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
   • مالیات متعلقه: (۱.۱ / ۱۰۰) × ۱,۷۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۱۹,۲۵۰,۰۰۰ تومان
2. مهریه ۱۵۰ سکه:
   • این مهریه در پله از ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه قرار دارد و نرخ مالیات ۲% اعمال می شود.
   • ارزش کل مهریه: ۱۵۰ سکه × ۳۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان/سکه = ۵,۲۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
   • مالیات متعلقه: (۲ / ۱۰۰) × ۵,۲۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۱۰۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان
3. مهریه ۳۰۰ سکه:
   • این میزان مهریه در پله بیش از ۲۰۰ سکه قرار می گیرد و نرخ مالیات ۱۵% است.
   • ارزش کل مهریه: ۳۰۰ سکه × ۳۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان/سکه = ۱۰,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
   • مالیات متعلقه: (۱۵ / ۱۰۰) × ۱۰,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۱,۵۷۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان

این مثال ها به وضوح نشان می دهند که با افزایش تعداد سکه های مهریه، مبلغ مالیات به صورت چشمگیری افزایش می یابد و این می تواند برای زوجین یک عامل بازدارنده قوی برای تعیین مهریه های بسیار سنگین باشد.

مالیات مهریه بر عهده کیست؟

یکی از پرسش های اساسی در مورد طرح جدید مالیات مهریه، مسئولیت پرداخت آن است. بر اساس مفاد طرح پیشنهادی، پرداخت مالیات بر مهریه به صورت مشترک و مساوی (۵۰-۵۰) بر عهده زوجین خواهد بود. این یعنی هم زن و هم مرد، هر یک نیمی از مبلغ مالیات تعیین شده را باید پرداخت کنند.

استدلال موافقان این بند، تقویت حس مسئولیت پذیری مشترک در تعیین مهریه است. آن ها معتقدند زمانی که هر دو طرف (و خانواده هایشان) می دانند که باید بخشی از این هزینه را پرداخت کنند، تمایل کمتری به تعیین مهریه های نجومی خواهند داشت. این رویکرد به نوعی سعی در ایجاد تعادل و مشارکت هر دو خانواده در تصمیم گیری های مالی ازدواج دارد و می کوشد تا مهریه از حالت یک ابزار یک طرفه به یک توافق مالی مسئولانه و دوجانبه تغییر یابد.

زمان پرداخت مالیات مهریه در صورت تصویب طرح

در طرح پیشنهادی مالیات مهریه، زمان پرداخت این مالیات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر خلاف برخی مالیات ها که پس از وقوع یک رویداد اقتصادی خاص پرداخت می شوند، این مالیات در همان ابتدای زندگی مشترک، یعنی در زمان ثبت عقدنامه در دفاتر اسناد رسمی، از زوجین اخذ خواهد شد.

این بدان معناست که زوجین پیش از دریافت سند رسمی ازدواج خود، موظف اند مبلغ مالیات تعیین شده را (بر اساس نرخ های پلکانی و سقف معافیت) پرداخت کنند. این رویکرد، فرآیند وصول مالیات را ساده تر کرده و از پیچیدگی های احتمالی در آینده جلوگیری می کند.

تبعات عدم پرداخت مالیات مهریه در طرح جدید

در صورت تصویب و اجرایی شدن طرح جدید مالیات مهریه، عدم پرداخت این مالیات می تواند تبعات حقوقی جدی برای زوجین به همراه داشته باشد. مهم ترین نتیجه عدم پرداخت، عدم امکان دریافت سند ازدواج یا رونوشت آن خواهد بود. سند ازدواج، مدرکی حیاتی برای اثبات رابطه زوجیت و پیگیری حقوق و تکالیف قانونی ناشی از آن است.

اگر زوجین نتوانند سند ازدواج خود را دریافت کنند، با مشکلات متعددی روبرو خواهند شد، از جمله:

• عدم امکان طرح دعاوی حقوقی و خانوادگی مرتبط با ازدواج در دادگاه، مانند مطالبه مهریه، نفقه، و حضانت فرزند.
• مشکلات اداری برای دریافت خدماتی که به ارائه سند ازدواج نیاز دارند.
• ایجاد وضعیت نامشخص و غیررسمی برای ازدواج، که می تواند امنیت حقوقی طرفین را به خطر اندازد.

این تبعات نشان می دهد که در صورت تصویب نهایی، پرداخت مالیات مهریه به یک شرط اساسی برای رسمیت بخشیدن به عقد ازدواج و برخورداری از حمایت های قانونی تبدیل خواهد شد.

تفاوت های کلیدی و رفع ابهامات رایج

با مطرح شدن طرح جدید مالیات مهریه، ابهامات و پرسش های فراوانی در ذهن افراد شکل گرفته است. بسیاری از این ابهامات ناشی از عدم تمایز بین مفهوم مالیات بر مهریه با سایر هزینه ها یا مالیات های مرتبط با ازدواج یا دارایی هاست. در این بخش، به شفاف سازی این تفاوت های کلیدی می پردازیم.

تفاوت مالیات مهریه با حق ثبت مهریه

یکی از رایج ترین ابهامات، خلط مفهوم مالیات مهریه با حق ثبت مهریه است. این دو مورد کاملاً متفاوت هستند:

• حق ثبت مهریه: این مبلغ در واقع هزینه ای است که برای ثبت رسمی مهریه در دفاتر اسناد رسمی (دفاتر ازدواج) دریافت می شود. این هزینه، ماهیتی خدماتی دارد و بابت کار انجام شده توسط دفترخانه (تنظیم و ثبت سند ازدواج و درج مهریه در آن) اخذ می گردد. حق ثبت مهریه از دیرباز وجود داشته و به میزان مهریه بستگی دارد؛ هرچه مهریه بیشتر باشد، حق ثبت آن نیز افزایش می یابد. هدف از این حق ثبت، علاوه بر پوشش هزینه های دفترخانه، تشویق زوجین به تعیین مهریه های کمتر نیز بوده است.
• مالیات بر مهریه: این یک مفهوم جدید (در صورت تصویب طرح) است که ماهیتی مالیاتی دارد و مستقیماً به دولت پرداخت می شود. هدف آن کنترل مهریه های سنگین و کسب درآمد برای دولت است (که البته در طرح جدید عنوان شده که می تواند به صندوق تهیه جهیزیه اختصاص یابد). این مالیات جدا از حق ثبت است و در صورت اجرایی شدن، به مبالغی اضافه می شود که زوجین باید در دفترخانه پرداخت کنند.

تفاوت مالیات مهریه با مالیات بر فروش سکه

ابها م دیگری که ممکن است پیش بیاید، تفاوت مالیات مهریه (در صورت تصویب طرح) با مالیات بر فروش سکه است:

• مالیات بر مهریه: همانطور که بحث شد، این مالیات بر خودِ ثبت مهریه (عموماً سکه) در زمان عقد اعمال می شود و هدف آن جلوگیری از تعیین مهریه های سنگین است. این مالیات به دریافت اصل مهریه توسط زوجه مرتبط است و در زمان عقد از هر دو طرف اخذ می گردد.
• مالیات بر فروش سکه: این مالیات به عواید و سودی تعلق می گیرد که افراد از خرید و فروش متعدد سکه در بازار به دست می آورند. سازمان امور مالیاتی در سال های اخیر برای کنترل سوداگری در بازار سکه، اقدام به دریافت مالیات از فروشندگان عمده سکه کرده است. اگر زوجه ای پس از دریافت سکه های مهریه خود، اقدام به فروش آن ها کند و این فروش در حجم و تعداد بالا باشد و مشمول قوانین مربوط به فعالیت اقتصادی شود، ممکن است عواید حاصل از آن فروش مشمول مالیات بر عواید فروش سکه گردد. این مالیات، ارتباطی به مهریه بودن آن سکه ها ندارد، بلکه به فعالیت اقتصادی فروش آن ها مرتبط است.

مالیات بر مهریه غیر سکه/نقدی (مانند ملک، خودرو)

یکی دیگر از سوالات مهم این است که اگر مهریه به جای سکه یا وجه نقد، اموال دیگری مانند ملک یا خودرو باشد، وضعیت مالیاتی آن چگونه خواهد بود؟

• در قانون فعلی (ماده ۱۴۴ ق.م.م): همانطور که قبلاً اشاره شد، در قانون فعلی هیچ گونه مالیاتی بر مهریه، چه از نوع منقول و چه غیرمنقول، اعمال نمی شود. اگر مهریه ملکی باشد و آن ملک به نام زن منتقل شود، خودِ انتقال بابت مهریه، از مالیات نقل و انتقال معاف است.
• در طرح جدید پیشنهادی: بر اساس مفاد طرح مالیات مهریه، نرخ های پلکانی (۱.۱%، ۲%، ۱۵%) بر اساس ارزش روز کل مهریه اعمال می شود، صرف نظر از اینکه ماهیت مهریه سکه باشد، وجه نقد یا اموال غیرمنقول (مانند ملک) و منقول (مانند خودرو). به این معنا که ارزش ریالی مهریه (مثلاً ارزش کارشناسی ملک یا قیمت روز خودرو) در زمان ثبت عقد، ملاک محاسبه مالیات قرار خواهد گرفت. بنابراین، اگر مهریه، ملکی به ارزش بسیار بالا باشد، این طرح بر اساس ارزش آن، مالیات ثبت مهریه را از زوجین مطالبه خواهد کرد.

شفاف سازی این تفاوت ها به افراد کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه تر، وضعیت مالیاتی مهریه را درک کنند و در تصمیم گیری های مربوط به ازدواج و مسائل مالی آن، آگاهانه عمل نمایند.

نظرات موافقان و مخالفان طرح مالیات بر مهریه

طرح مالیات بر مهریه، از زمان مطرح شدن، واکنش ها و بحث های زیادی را در سطوح مختلف جامعه، از کارشناسان حقوقی و جامعه شناسان گرفته تا عموم مردم، برانگیخته است. این طرح، مانند هر قانون پیشنهادی دیگری، دارای جنبه های مثبت و منفی از دیدگاه های متفاوت است که بررسی آن ها می تواند تصویر جامع تری از موضوع ارائه دهد.

دیدگاه موافقان

موافقان طرح مالیات مهریه، دلایل متعددی را برای حمایت از آن مطرح می کنند. آن ها معتقدند که این طرح می تواند بسیاری از مشکلات کنونی را کاهش دهد:

• کاهش آمار زندانیان مهریه: یکی از مهم ترین دلایل موافقان، کاهش تعداد مردانی است که به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه های سنگین، راهی زندان می شوند. این وضعیت، علاوه بر تحمیل هزینه های سنگین به قوه قضائیه، آسیب های اجتماعی و خانوادگی جدی نیز به همراه دارد.
• جلوگیری از تعیین مهریه های غیرواقعی: بسیاری از مهریه ها صرفاً جنبه تشریفاتی پیدا کرده و با واقعیت اقتصادی زوجین همخوانی ندارند. موافقان امیدوارند که با وضع مالیات، خانواده ها به سمت تعیین مهریه هایی بروند که امکان پرداخت واقعی آن ها وجود داشته باشد.
• کاهش پرونده های دادگستری: بخش قابل توجهی از پرونده های دادگاه های خانواده به دعاوی مهریه اختصاص دارد که بار سنگینی را بر دوش سیستم قضایی می گذارد. کاهش مهریه های سنگین می تواند به کاهش این حجم از پرونده ها کمک کند.
• منطقی شدن مهریه ها و حمایت از استحکام خانواده: برخی معتقدند که مهریه های سنگین، نه تنها ضامن خوشبختی نیستند، بلکه گاه خود به ابزاری برای فشار و چالش در زندگی مشترک تبدیل می شوند. این طرح می تواند به منطقی شدن مهریه ها و تمرکز بیشتر بر ارزش های معنوی ازدواج کمک کند.

دیدگاه موافقان مالیات مهریه غالباً بر مبنای واقع گرایی اقتصادی و کاهش آسیب های اجتماعی استوار است. آن ها معتقدند که این قانون می تواند با کاهش مهریه های نجومی و تشویق به توافقات منطقی تر، به نفع هر دو جنس و در نهایت به نفع جامعه باشد.

دیدگاه مخالفان

در مقابل موافقان، مخالفان طرح مالیات بر مهریه نیز استدلال های خود را مطرح می کنند که عمدتاً بر نگرانی ها در مورد حقوق زنان و ماهیت مهریه به عنوان یک پشتوانه مالی تأکید دارند:

• تضعیف پشتوانه مالی زنان: برای بسیاری از زنان، به ویژه در جامعه ای که حمایت های اجتماعی و اقتصادی از زنان در زمان طلاق محدود است، مهریه به عنوان تنها پشتوانه مالی و تضمین کننده حداقل امنیت اقتصادی در آینده محسوب می شود. مخالفان بر این باورند که مالیات بر مهریه، این پشتوانه را تضعیف می کند.
• نقض حق مالکیت: مهریه به محض عقد، حق قانونی زن و به ملکیت او درمی آید. وضع مالیات بر آن، از دیدگاه برخی، نقض این حق مالکیت و دخالت دولت در یک توافق خصوصی است.
• افزایش مشکلات زنان در طلاق: در بسیاری از موارد، مهریه ابزاری است که زن می تواند در فرآیند طلاق، برای دستیابی به حقوق دیگر خود (مانند حق طلاق، حضانت فرزند یا تأمین مسکن) از آن استفاده کند. کاهش ارزش مهریه یا تحمیل مالیات بر آن، می تواند قدرت چانه زنی زنان در طلاق را کاهش دهد.
• دور زدن قانون و یافتن راهکارهای جایگزین: مخالفان معتقدند که تعیین مالیات، لزوماً مهریه های سنگین را از بین نمی برد، بلکه ممکن است زوجین را به سمت راه های غیررسمی برای تعیین مهریه یا استفاده از شیوه های دیگر (مانند تعهدات مالی خارج از سند رسمی) سوق دهد که خود می تواند مشکلات جدیدی را ایجاد کند.

نظرات کارشناسان حقوقی و جامعه شناسان نیز در این بین متفاوت است. برخی بر لزوم بازنگری در مفهوم مهریه و تطابق آن با شرایط روز تأکید دارند، در حالی که برخی دیگر بر حفظ حقوق زنان و جلوگیری از تضعیف آن اصرار می ورزند. این گفتمان نشان دهنده پیچیدگی موضوع و نیاز به بررسی همه جانبه قبل از هرگونه تصمیم گیری نهایی است.

جمع بندی و نتیجه گیری

در این بررسی جامع پیرامون مالیات مهریه، به ابعاد مختلف این موضوع از جمله وضعیت قانونی فعلی، طرح پیشنهادی جدید و دغدغه های موافقان و مخالفان پرداختیم. دریافتیم که بر اساس ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، در حال حاضر مهریه به هیچ عنوان مشمول مالیات نمی شود و این یک معافیت قانونی ثابت است.

با این حال، طرحی در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است که در صورت تصویب نهایی، وضعیت را دگرگون خواهد کرد. این طرح، برای مهریه های بیش از ۱۴ سکه، مالیاتی پلکانی (از ۱.۱% تا ۱۵%) در نظر گرفته است که مسئولیت پرداخت آن به صورت مساوی (۵۰-۵۰) بر عهده زوجین خواهد بود و زمان اخذ آن نیز در هنگام ثبت عقدنامه در دفاتر اسناد رسمی پیش بینی شده است. هدف اصلی این طرح، کاهش مهریه های سنگین و تبعات اجتماعی و قضایی ناشی از آن است، اگرچه نگرانی هایی نیز از بابت تضعیف پشتوانه مالی زنان و نقض حق مالکیت مطرح شده است.

همچنین، تفاوت های کلیدی بین مالیات مهریه (طرح پیشنهادی) با حق ثبت مهریه و مالیات بر عواید فروش سکه را روشن ساختیم تا از هرگونه ابهام جلوگیری شود. باید همواره به یاد داشت که این طرح تا این لحظه اجرایی نشده و قوانین فعلی حاکم است.

در نهایت، با توجه به اهمیت این موضوع در زندگی بسیاری از افراد، توصیه می شود که زوجین در آستانه ازدواج، و همچنین تمامی علاقه مندان به مسائل حقوقی و مالی خانواده، همواره اخبار و تحولات قانونی را از طریق منابع معتبر پیگیری کنند. مشورت با متخصصین حقوقی و وکلای باتجربه می تواند بهترین راهکار برای اطلاع از آخرین تغییرات و تصمیم گیری آگاهانه در مورد حقوق و تکالیف قانونی مرتبط با مهریه باشد. آگاهی، کلید مدیریت صحیح این جنبه مهم از زندگی مشترک است.

سوالات متداول

آیا قانون مالیات مهریه در حال حاضر اجرایی شده است؟

خیر، در حال حاضر قانون مالیات مهریه به تصویب نهایی نرسیده و اجرایی نشده است. مهریه همچنان بر اساس ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، از پرداخت مالیات معاف است.

مهریه تا چند سکه مالیات ندارد؟

بر اساس طرح پیشنهادی قانون مالیات مهریه که هنوز اجرایی نشده، مهریه تا سقف ۱۴ سکه بهار آزادی از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.

آیا این قانون شامل مهریه های ثبت شده قبلی می شود؟

خیر، در صورت تصویب و اجرایی شدن، این قانون فقط شامل ازدواج های جدیدی خواهد شد که پس از تاریخ اجرای رسمی قانون، عقد آن ها ثبت می شود و عطف به ماسبق نخواهد شد. مهریه هایی که پیش از آن تاریخ ثبت شده اند، مشمول این مالیات نخواهند بود.

اگر مهریه ملک باشد، مالیات تعلق می گیرد؟

در قانون فعلی، خیر، مهریه ملک نیز از مالیات معاف است و حتی انتقال ملک بابت مهریه، مشمول مالیات نقل و انتقال ملک نمی شود (بر اساس ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم). اما در طرح پیشنهادی، در صورت تصویب، نرخ های پلکانی مالیات بر اساس ارزش روز ملک در زمان ثبت عقدنامه، به کل مهریه (اعم از سکه، وجه نقد یا اموال غیرمنقول) اعمال خواهد شد.

مالیات ۱۱۴ سکه مهریه چقدر است؟

اگر طرح پیشنهادی مالیات مهریه اجرایی شود، ۱۱۴ سکه مهریه در پله از ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه قرار می گیرد که نرخ مالیات آن ۲% از ارزش کل مهریه است. برای مثال، اگر هر سکه ۳۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان باشد، ارزش کل مهریه ۴,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان خواهد بود و مالیات آن (۲% از ۴,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) معادل ۸۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان می شود.